Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Debеt
Hisob elementi
Кredit
Aktiv ko’payadi 
Aktiv 
Aktiv kamayadi 
Passiv kamayadi 
Passiv 
Passiv ko’payadi 
Capital kamayadi 
Kapital 
Capital ko’payadi
Drawings ko’payadi 
Draving 
Drawings kamayadi
Daromad kamayadi 
Daromad 
Daromad ko’payadi
Xarajat ko’payadi 
Xarajat 
Xarajat kamayadi 

---

22 
2. Xo‘jalik mablag‘lari va ularning kelib chiqish manbalarini tasnifi 
 
Xo‘jalik jarayonlari ma'lum mablag‘lar zahirasini talab etadi. Shuning uchun ham, ishlab 
chiqarish korxonalari imoratlar, mashinalar, uskunalar, materiallar, pul mablag‘lari, nomoddiy 
aktivlar va shu kabi boshqa mablag‘larga ega bo‘ladi. Korxona mablag‘larining manbaalari - davlat 
fondidan, aksiyalarini chiqarish va sotish, muassislarning badallaridan, banklarning kreditlari 
hisobidan, boshqa korxonalar va tashkilotlardan olingan qarzlar hisobidan, foydadan va 
boshqalardan tashkil etiladi. Xo‘jalik faoliyatini to‘g‘ri boshqarishda korxonaning qanday 
mablag‘larga egaligi, ularning joylashuvi hamda bu mablag‘lar manbaalari, maqsadlarini bilish 
kerak. 
Shunga qarab korxonaning barcha mablag‘lari ikki qismga guruhlanadi: birinchidan, 
ularning turlari va joylashganligiga qarab, ikkinchidan, tashkil topish manbai va qanday 
maqsadlarga yo‘naltirilganligiga qarab. 
Mablag‘larni turlari va joylanishi bo‘yicha guruhlash korxona xo‘jalik faoliyatining 
xususiyatlariga bog‘liq bo‘ladi. Sanoat korxonalariga birinchi navbatda ishlab chiqarish faoliyatini 
amalga oshirish uchun mablag‘lar bo‘lishi kerak. Undan tashqari u muomala jarayonining ikki - 
ta'minot va realizatsiya bosqichida ishlatiladigan mablag‘larga ega bo‘lishi kerak. Odatda 
korxonalar o‘z xodimlarining ehtiyojlariga xizmat qiladigan noishlab chiqarish sohasidagi 
mablag‘larga ham ega bo‘ladi. Shunday qilib, korxona mablag‘lari o‘zlarining turlari va joylashishi 
bo‘yicha quyidagi guruhlarga bo‘linadi: ishlab chiqarish vositalari; muomala sohasidagi mablag‘lar; 
noishlab chiqarish sohasidagi mablag‘lar. 
Ishlab chiqarish vositalari mehnat vositalari va mehnat buyumlaridan iborat.