Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

"Passiv" – 
nofaol, xolis (betaraf) turmoq, tushuntirish kabi so‘zlarning ildizidan olingan. 
Tarixan bu atama dastlab faqat qarzga olingan mablag‘larga nisbatan, ya'ni uchinchi shaxslar 
oldidagi majburiyatlarga nisbatan qo‘llanar edi. Bu bilan mulk egasi qarzga olingan mablag‘larga 
bo‘lgan munosabatda o‘zboshimchalik (bemalollik)dan o‘zini tutishi kerakligi ta'kidlangan edi. 
Keyinchalik "passiv" atamasi manbaalarning boshqa moddalariga ham tarqatilgan bo‘lib, faqat 
korxona majburiyatlarini tavsiflabgina emas, mablag‘lar turlarini qanday maqsadlarga 
mo‘ljallanganligini ham tavsiflash uchun ishlatiladigan bo‘ldi. 

---

20 
Manbaalarning tarkibiy qismini majburiyatlar tashkil etadi. Subyektning majburiyatlari - bu 
oldingi amalga oshirilgan muammolarni natijasi yoki kelajakda o‘zida mujassamlangan iqtisodiy 
nafni chiqib ketishi yoki yangi majburiyatlarni vujudga kelishi bilan yakunlanadi. 
Majburiyatlar uch xil xususiyatga ega bo‘lishi kerak: 
a) aktivlarni 
chiqib ketishi yoki xizmat ko‘rsatish yo‘li bilan to‘lashni 
vujudga keltiradigan mavjud doimiy majburiyatni o‘zida mujassamlashtirishi; 
b) 
subyekt 
uchun 
majburiyatni 
bajarilishi 
majburiyligi 
va 
qariyib 
muqarrarligi; 
c) oldingi bitim yoki oldingi voqealar natijasi bo‘lishi. 
Balans ko‘rsatkichlaridan quyidagi iqtisodiy ko‘rsatkichlarni aniqlab olish mumkin. 
Xo‘jalik yurituvchi subyektning o‘z mablag‘lari aktivlaridan majburiyatlarini ayirganiga 
teng. 
Buxgalteriya balansining xususiyati bo‘lib, uning aktiv qismi bo‘yicha umumiy summasi 
passiv qismi bo‘yicha umumiy summasiga teng kelishidir.

 
Balans 
Ikkiyoqlama yozuv tizimidan asosiy hisob tengligini ko’rib chiqishimiz mumkin:
5
Aktivlar= Passivlar+ Xususiy capital