Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universiteti

 
Mustaqil ishlash uchun savol va topshiriqlar
1.
Jamiyatning paydo boʻlishi haqida qanday konsepsiyalarni bilasiz?
2.
Jamiyatning falsafiy ta‘rifini bering. 
3.
Jamiyatning iqtisodiy sohasi qanday elementlardan tashkil topgan? 
4.
Jamiyatning siyosiy tizimini qanday tushunasiz? 
5.
Davlat qanday funksiyalarni bajaradi? 
6.
Bizning davlatimiz va hokimiyat strukturalarining asosiy vazifalariga 
nimalar kiradi? 
7.
Ijtimoiy hayotning qanday sohalari mavjud? 
8.
Ijtimoiy struktura nima? 
9.
Etnik umumiyat nima? 
10.
Ijtimoiy stratifikatsiya va mobillik konsepsiyasining mohiyatini 
qanday tushunasiz? 
11.
Oilaning ijtimoiy funksiyalari nimalarda namoyon boʻladi? 
12.
Madaniyat va sivilizatsiya oʻzaro aloqador tushunchalarmi? 
13.
Millat nima, uning mohiyatini qanday tushunasiz? 
14.
Biz insonparvarlik, ijtimoiy adolatgʻoyalari yoki buzgʻunchilik, 
terrorizm, millatlararo adovat gʻoyalariga befarq boʻlishi mumkinmi? 
15.
Siz,Gʻarb – doimo kashf etgan, Sharq esa – qabul qilgan, degan gʻoyaga 
qanday qaraysiz? Oʻz nuqtayi nazaringizni asoslab bering. 

---

287 
8-mavzu. Falsafiy antropologiya (Inson falsafasi) 
 
Inson borligʻining oʻziga xos xususiyati
. Inson borligʻi tabiiy 
rivojlanishning butunlay yangi, yuqoriroq bosqichi ham tegishli va uning 
tabiiy-jismoniy, biologik asosi hisoblanadi. Falsafa tarixida inson 
individualligining ichki, yashirin holatini aks ettiruvchi «jon» va «ong» 
tushunchalarining tahliliga alohida e‘tibor qaratilgan.
Jumladan atoqli sofistlardan biri Protagor (mil. av. 490–420-yillar) mil. 
av. V asrdayoq «inson barcha narsalar mezonidir: u mavjud narsalarning 
mavjudligini, yoʻq narsalarning esa yoʻqligini belgilaydi», deb qayd etgan 
edi. Suqrot (mil. av. 469–399 yillar) ham haqiqat izlab insonga murojaat 
etadi. Inson oʻz joni faoliyatini boshqara oladi, shu bois dunyoni tushunish 
yoʻli oʻz-oʻzini bilish orqali oʻtadi, deb hisoblaydi. Suqrotning mashhur 
shogirdi Platon birinchi boʻlib jon haqidagi yaxlit ta‘limotni yaratdi. U 
odamlar jonining qandayligiga qarab ularni har xil tiplarga ajratdi.
Keyingi davrlarda Seneka, R.Dekart, A.Navoiy, A.Jomiy, I.Kant, 
I.G.Fixte, J.P.Sartr, M.Xaydegger va boshqa mutafakkirlar insonning 
ma‘naviy negizini birinchi oʻringa qoʻyib, uning ongi, ma‘naviy dunyosi va 
bilish qobiliyatlarini oʻrganish ishiga salmoqli hissa qoʻshdilar. Biroq XXI 
asrda deyarli ikki yarim yillik tarixiy taraqqiyot jarayonida ham inson 
muammosi oʻz ahamiyatini yoʻqotmagan.