A. K. Igamberdiev S. Aliqulov traktorlar va qishloq xo’jaligi mashinalaridan foydalanish, texnik servis

23-§. Em-xashak tayyorlashning innovatsion texnologiyasi
 
 
 
23.1-§. Em-xashak etishtirishning o„ziga xos xususiyatlari, 
texnologiyasi va agregatlardan samarali foydalanish 
 
CHorvachilik mahsulotlarini ko‗paytirishda em-xashak mahsulotlari uning
asosiy ozuqa bazasini tashkil etadi. Em-xashak tayyorlash uchun qishloq xo‗jaligida 
ozuqa moddalariga boy o‗simliklarni etishtirish maqsadga muvofiq hisoblanadi. 
Em-xashak tayyorlashning asosiy talablaridan biri yuqori sifatga ega bo‗lgan
ozuqa mahsulotlari tayyorlashdan iborat.
Tabiiy yaylovlar va ekilgan o‗tlar ozuqa tayyorlash uchun asosiy manbalar 
hisoblanadi. O‗tlardan pichan, o‗t briketlari, senaj, qisman silos tayyorlanadi. 
Quritilgan xashaklar qayta ishlanib vitaminlarga boy – o‗t uni olinadi. Makkajo‗xori, 
kungaboqar va ko‗p yillik baland o‗suvchi o‗tlardan silos tayyorlanadi.
YUqori sifatli em-xashak olish va isrofgarchiliklarni kamaytirish uchun o‗tlarni 
belgilangan agrotexnik muddatlarda o‗rib olinishi, o‗rish texnologiyasi va 
mashinalar tizimini to‗g‗ri tanlanishi, mashinalarni maqbul rejimlarga sozlanishi,
o‗tlarni qisqa muddatlarda o‗rib olishda mehnatga pul to‗lash va ishlarni tashkil 
etishning ilg‗or usullarini qo‗llash imkonini beradi.
O‗tlar gullay boshlagan yoki to‗liq gullaganda pichanga, butonlash fazasida 
senajga o‗rish kerak. Silos tayyorlanadigan ekinlarni yig‗ishtirib olish ishlariga
ularni namligi 70...75% bo‗lgan paytda kirishiladi.
Ko‗p yillik o‗tlardan o‗t uni tayyorlash uchun gullashgacha bo‗lgan davrda, bir 
yillik o‗tlarda gullash va mevalari paydo bo‗lganda o‗rib olish zarur.
Em-xashak tayyorlash texnologiyalarini madaniy holatda ekiladigan beda 
o‗simligi misolida ko‗rib chiqaylik.
Beda o‗simligi oqsilga boy (oqsil miqdori 19-20%) bo‗lib, u gektaridan 100-
150 sentenergacha hosil beradi. Bundan tashqari chorva mollariga beriladigan barcha 
konsentratlarni o‗rnini bosadi. U o‗zida havodan azotni yig‗adi va to‗playdi. Bir yil 
davomida gektaridan 300 kg gacha azot yig‗adi. Ayniqsa sug‗oriladigan erlarni