Sportda matematika

Frank H. Nettеr, Atlas of human anatomy, Saunders, USA, 2014. р-251.

---

122 
Diafragmani muskuli qismi qisqargaligi sababli xarakatlar vujudga keladi. payli markaziy kismi esa 
muskulli qism qisqargandan sung passiv xolda xarakatlarni takrorlaydi. 
Muskul 
tolalar 
qisqarganda diafragma pastga tushadi, natijada kukrak qafasi kengayadi va o’pkaga xavo tulishi 
tezlashadi. Bunda limfa oqimini yurak tomon xarakati tezlashadi. 
Muskul tolalar bo’shashganda diafragma yuqoriga, kukrak qafasi tomon kutariladi. Shuni aytib 
o’tish kerakki, diafragmani pastga tushishi aktiv xolda o’tadi, yuqoriga kutarilish esa passiv xolda 
ro’y beradi va bu protsess qorin bo’shlig’i bilan kukrak qafasi bosimlari orsidagi farqi xisobiga 
sodir bo’ladi. Turli jismoniy xarakatlar va xolatlarda, masalan, gimnastik kuprik yoki tik turish 
xolatlarida diafragmani ishi murakkablashadi va nafas olish protsesslari ancha qiyinlashadi. 
Diafragma va qorinning ichki muskullari (rasm 3) 
14
Diafragma sport bilan shug’ullangan odamlarda yaxshi rivojlangan. Xarakatchanligi sport bilan 
shug’ullanganda (6-8 sm), shug’ullanmaganlarda (3-4 sm). Diafragmani joylashishi yoshga, nafas 
olish, ekskursiyaga va tananing xolatiga bog’liq. Yosh bolarda diafragma kattalarga nisbatdan, 
baland joylashadi. Tanani tik xolatiga nisbatdan gorizontal xolatida diafragma baland joylashadi. 
Yоshi katta odamlarda diafragma pastroq joylashadi. Qovurg’aaro muskullar ikki qavat bo’lib 
joylashagn. 
Tashqi qovurg’alararo muskullarning
tolalari yuqoridan pastroqqa va oldinga yo’nalgan bo’lib. 
Bu muskullar umurtqa pog’onasidan qovurg’a tog’ayigacha joylashgan. Ular qisqarganda 
qovurg’alar kutarilib, nafas olish vujudga keladi. 
Ichki qovurg’alararo muskullarning
tolalari pastdan yuqoriga va oldinga ko’ndalang bo’ladi. Bu 
muskullar tush suyagidan qovurg’alararo pastga tortib, nafas chiqarish xarakati vujudga keladi.