O’zbekiston rechpublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vaziriligi

Terak barg kemirari
- Melasoma populi L. o‘rta Osiyoda terakning muhim 
zararkunandalaridan hisoblanadi. Qo‘ng‘iz va lichinkalari barg kemirib ovqatlanadi. 
Qo‘ng‘iz past tomonidan qoramtir ko‘k, qora, yaltiroq, kattaligi 8-14
mm;
ust 
qanotlari qizg‘ish rangda, ular uchida bilinar-bilinmas qora dog‘lar bor. Qo‘ng‘izlar 
tuproq yuzasidagi xazonlar oralig‘ida qishlaydi. Ular terak kurtak yozganidan boshlab 
harakatlanadi. Dastlab kurtakda, so‘ngra bargda oziqlanadi. Bir yilda uch marta bo‘g‘in 
berib ko‘payadi. 
Zlatkalar
- Buprestidae oilasini tashkil qiladi. Qo‘ng‘iz va lichinkalari po‘stloq 
ostida, daraxt va butalarning yog‘och (ksilema) va ildizi nchida rivojlanadi. Qo‘ng‘izlar 
gul, barg va po‘stloqni ham bir oz zararlaydi. Qo‘ng‘izlar metallsimon yaltiroq tusli, 
tanasi ikkinchi yarmidan ingichkalashgan. Old ko‘kragida chertmakchi qo‘ng‘izlardagidek 

---

66 
o‘sig‘i bor, ammo o‘siq o‘rta ko‘krak chuqurchasiga zich joylashgan va old ko‘krak 
qimirlay olmaydi, qo‘ng‘iz «ovoz» chiqarmaydi. Burtlari arrasimon, qisqa. Qo‘ng‘izlar 
daraxt po‘stloqlarida o‘t, o‘simliklar shox-butoqlarida, mayda turlari esa gullarda 
uchraydi. 
Zlatkalar tuxumlarini may - iyul oylarida poya va qisman, yo‘g‘on shoxlar 
po‘stloqlari yoriqlariga, chuqurchalariga bittadan, ba’zan bir nechtalab (2-3) qo‘yadi. 
Tuxum qo‘yishdan boshlab ular ovqatlanishga kirishadi. Tuxum qo‘yib bo‘lgan 
qo‘ng‘izlar nobud bo‘ladi. Tuxum rivojlanishi 1-2 kun davom etadi. Lichinkalar tuxumdan 
chiqqanidan so‘ng po‘stloq orasiga kiradi va po‘stloqning ichki qavati va po‘stloq osti 
qismlari bilan ovqatlanadi. So‘ngra ular poyaning yog‘och qismi ichiga yo‘l soladi. Kovak 
yo‘llar avvalo ingichka va borgan sari yo‘g‘onlashadi va chiqindiqlari bilan to‘lib boradi. 
Lichinkalar rivojlanishi tamom bo‘lishi oldidan keng «uycha» yasaladi va g‘umbaklanish 
ro‘y beradi. YOsh avlod qo‘ng‘izlar kelasi yili bahorda (aprel) chiqadi. Bir qator turlar 
yosh daraxtlar uchun xafvli, ularning ko‘plab qurib qolishiga sababchi bo‘ladi.