O’zbekiston rechpublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vaziriligi

Tayanch iboralari. 
1.
Tuxum va uning otalanishi 
2.
Hasharotlarning lichinkalari 
3.
Hasharotlarning g‘umbagi 
4.
Hasharotlarning ko‘payishi 
 
a - germariy, 
b, v, g - sootvetstvenno 
zonы rosta, sozrevaniya, 
transformatsii,
1 - spermatozoid, 
2 - apikalnaya kletka,
3 - spermatogonii, 
4 - spermatotsit,
5 - spermatid 
1 – ochiq tipda; 2 –yopiq tipda; 3 –himoyalangan 

---

47 

---

48 
11-mavzu:
HASHAROTLAR SISTEMATIKASI 
Reja 
1.
Taksonlar, hasharotlar klassifikatsiyasi.
2.
Tuban yoki birlamchi qanotsiz hasharotlar kenja sinfi.
3.
Protura, Kollembola, Diplura va Tizanura turkumlari. 
Hasharotlarni sistemaga solish bilan dastlab K.Linney 1953 yilda shug‘ullangan va u 
hasharotlarning qanotini asosiy belgi qilib olgan.
Fabritsiy 1775 yilda o‘z klassifikatsiyasida hasharotlarning og‘iz organlarini hisobga olgan.
Burmeyster 1835-1838 yillarda hasharotlarning rivojlanish xususiyatlariga ko‘ra ikki 
gruppaga: chala metomorfoz va to‘liq metamorfozga ajratgan.
F.Brauer 1885 yilda hasharotlarni tuban yoki birlamchi qanotsizlar va qanotlilarga ajratadi. U 
qarindosh turkumlarni bosh turkumga birlashtirdi.
1925 yilda A.V.Martinov qanotli hasharotlar kenja sinfini ikkita bo‘limga bo‘ldi:
1.Qadimgi qanotlilar.
2.YAngi qanotlilar.
Umuman hasharotlarni turli sistematiklar turlicha klassifikatsiyalaydilar. Eng so‘nggi 
klassifikatsiya («Jizn jivotnыx» Tom 3, 1984 yil) bo‘yicha hasharotlar quyidagicha 
klassifikatsiyalanadi. Lekin buni ham so‘nggi klassifikatsiya deb bo‘lmaydi. CHunki har yili 
minglab yangi-yangi hasharot turlari topilmoqda, yangi-yangi belgilar aniqlanayapti.
Hasharotlar sistematikasini umumiy tarzda quyidagicha tavsiflash mumkin: