Sharq tillari

 
 ٢ُا ٌِغ٣ ًَلاا خػبه َٓبؼُا َفل٣ َ٤ِه لؼث ٝ . ـجطُٔا ٢ك هٞطلُا ٚزعٝى ُٚ لؼر ذهُٞا ٌلٗ ٢ك ٝ
 ، لاٝا : ًَلاا ٢ك عوْ٤ك حلئبُٔا
 غٓ ١بُْا ةوْ٣ ْص مَُِٞٔا ٘٤جُا ٝا حلثيُا ٝ خ٘جغُبث ق٤ؿوُا ًَب٣
 ٝا ّاوزُبث غُٖ٘ٔا ٢ُا تٛنث ٝ ذ٤جُا ٖٓ َٓبؼُا طوؾ٣ هٞطلُا لؼث ٝ . وٌَُا ٝ ت٤ِؾُا غٓ حٜٞوُا ٝا وٌَُا
. ًٞج٤ُاوزُا ٢ك
 
 خ٘ٓبضُا خػبَُا ٢ك َٔؼُا ٢ك عوْ٣ ٞٛ . ّٞ٣ ًَ ٢ك ذػبٍ غجٍ َٓبؼُا َٔؼ٣
 خػبَُا ٢ك ْز٣ ٝ بؾجٕ
 ٝا ػؤَُا ٝا بٔ٘٤َُا ٢ُا ٚزعٝى غٓ َٓبؼُا تٛن٣ له ءبَُٔا ٢ك ٝ . ذ٤جُا ٢ُا غعو٣ ْص وٜظُا لؼث خؼثوُا
. دلاغُٔا ٝا لئاوغُا ءاوو٣ ٝ ذ٤جُا ٢ك ٌِغ٣ بٓ او٤ضً ٝ خو٣لؾُا ٢ك
 
 

---

108 
دبًِٔ
خجهه\roqabatun
\-
bo‟yin 
ٍٖ\sinnun\ (asnanun.ko‟p)-tish 
٢وٗ
\
naqiyun\
-
toza 
حلثى /zubdtun/-moy 
خلْ٘ٓ / minsh afatun\-sochiq 
٢كاك \dafiyu
\-
issiq 
ْٜٓ\mushtun
\-
taroq 
ت٤ِؽ
\
halibun\
-
sut
 
طولر \tafarraja\-sayil q-q 
خّوك\furshatun\-shyotka 
 
قلع\jaffafa\-quritmoq,artmoq 
مَِٞٓ\masluqun\-qaynatilgan 
خ٘جع\jubnatun\-bir bo‟lak pishloq. 
HOLLAR (28-dars)
 
ٌٓا
\amsi\-
kecha, ب٘ٛ
 \huna\-
bu yerda,
 
انً
\kaza\-
shunday, 

ٜه
\qottun\-
hech qachonga o‟xshash, kelihsiklarda o‟zgarmaydigan ravishlar arab tilida juda 
kam. 
Holatlarni ifodalash uchun ot, sifat, sifatdoshlar tushum kelishigi shaklida 
yoziladi, noaniqlik holatida esa biror old ko‟makchisi bilan qaratqich kelishigining 
shaklida bo‟ladi.Masalan; 
عوٍ
\sari’un\-
tez
بؼ٣وٍ\
sari’an\-
tezda 
ٌُبع
\jalisun\-
o‟tirmoq
بَُبع\
jalisan\-
o‟tirgan holda 

---

109 
َ٤ُ
\laylun\-
tun 
لا٤ُ
\laylan
yoki َ٤ُِبث
bil-layli
\-tunda 
Hollar turli xil ma‟nolarni ifoda qiladi. 
1)Payt holi-harakatni bajarilgan vaqtini bildiradi.Masalan; 
اوٜٗ ْ٤ٍِ تٛم
 \zahaba salimun naharon
\-Salim ertalab ketdi 
ب٘ٛ ذٌٍ٘
ٖ٣وّٜ
\
sakantu huna shahroyni\-
men bu yerda ikki oy yashadim 
Payt holi izofa birikmasi bilan ham ifoda qilinishi mumkin 
a)ravish-ko‟makchi ot bilan keladi .Masalan; 
وٜظُا لؼث
\ba’ba az-zuhri
\-peshindan so‟ng 
b)ot tushum kelishigi shaklidagi boshqa ot bilan kelsa.Masalan; 
ًهلُا ذهٝ 
\vaqta d-darsi\-
dars vaqtida.Ba‟zi hollarni ifodalovchi 
so‟zlar al artikli bilan kelishi ham mumkin;
ّٞ٤ُا
\al-yavma\-
bugun, 
ٕلاا
\al-aan\-
hozir,
خؽهبجُا
\al-barihata\-
kecha.Maxsus 
ravish-
ko‟makchilar hollarni ifodalab bohs kelishik shaklida ishlatiladi; 
لؼث
\ba’du\-
yana; so‟ngra, َجه ٖٓ \
min qoblu
\-oldin, ilgari. 
2)O‟rin holi-harakatning yo‟nalishini va o‟rnini ifodalaydi.Masalan; 
خو٣لؾُا ٢ك ذَِع
\jalastu fi l-hadiqoti
\-men bog‟da o‟tirgan edim 
َ٣ ٝ ب٘ٔ٣ وظٗ
اهب
\nazaro yaminan va yasaro\-
u o‟ng va chapga qaradi. 
O‟rin holi izofa birikmasi yordamida ham ifodalanishi mumkin. 
a)ravish-ko‟makchi ot bilan kelsa,masalan; خؼٓبغُا ّبٓا \amamal-jame‟ati\-
universitet oldida. هالغُا ءاهٝ \varo‟a l-jidari\-devor orqasida. 
3)Miqdor holi ish harakatining necha marta bajarilganligini, bosib o‟tilgan yo‟l 
yoki vaqtning uzunligini bildiradi.Masalan; 
ٖ٤روٓ ةبزٌُا انٛ داوه
\qora’tu haza l-kitaba marratayni\ 

bu kitobni ikki marta o‟qidim.
 
لاٞٛ بٗوٌلر
 \tafakkarna tovilan
\-biz uzoq fikrladik 
4)Daraja holi-ish harakatining bajarilgan darajasiga ishora qiladi.Masalan; 
الع وَع ٞٛ\huva jasurun jiddan\-u juba botir
5)Maqsad va sabab holi-ish harakatining sabab va maqsadini bildiradi; 

---

110 
بجٚؿ قغرو٣ ٞٛ
\huva yartajifu g’ozaban\-
u g‟azabidan titrayapti. 
ُٚ بج٣كبر ٚ٘ثا ةوٙ\zoraba ibnuhu ta‟diban lahu\- 
u o‟g‟lini odob berish uchun urdi. 
6)Holat holi obyekt yoki subyektning qanday holatda ekanligini bildiragi.Holat holi 
o‟zi aniqlab kelayotgan so‟z bilan sonda va jinsda moslashadi.Masalan; 
دبٓلاؼُا ماهٝا خِٓبؽ خِٔؼُٔا ذِفك
 
\dahalati l-mu’allimatu homilatan avroqo l-a’lamati\- 
Muallima baholari qo‟yilgan tabelni qo‟lida ko‟targan holda kirib keldi. 
Mashq ishlash.Matnni ko‟ching, transkripsiyalang va o‟zbek tiliga tarjima qiling