B. Q. Haydarov

14.5. Noma’lum bo‘luvchini topish
5- misol.
Tenglamani yeching: 96 : 
x
 
= 16
Yechish.
Bo‘lish amalining ma’nosiga ko‘ra
x
= 96 : 16, ya’ni
x
= 6.
Noma’lum bo‘luvchini topish uchun bo‘linuv chini 
bo‘linmaga bo‘lish kerak.
p
 : 
x
 = 
q
x
 = 
p
 : 
q
Savollarga javob bering!
1
. a
 : 
b
 = 
c
yozuvidagi harflar qanday nomlanadi?
2. Bo‘lishning to‘g‘ri bajarilganligi qanday tekshiriladi?
3. Ko‘paytirishning to‘g‘ri bajarilganligi qanday tekshiriladi?
4. Bo‘linma nimani anglatadi?
5. Noma’lum bo‘linuvchi qanday topiladi?
6. Noma’lum bo‘luvchi qanday topiladi?

---

69
Sinfda bajariladigan mashqlar
299.
 
Hisoblang.
a) 9 : 3 ;
b) 18 : 6; 
d) 30 : 2; 
e) 75 : 3; 
f) 45 : 3;
g) 54 : 2; 
h) 24 : 2; 
i) 24 : 3.
300. 
Tushirib qoldirilgan sonni ayting.
a) 3 ∙ … = 36; d) 10 ∙ … = 30; 
f) … : 3 = 13;
h) 50 : … = 2;
b) 2 ∙ … = 50; 
e) 30 : … = 3;
g) … : 50 = 2;
i) 99 : … = 9.
301.
Bo‘lishni bajaring:
a) 512 : 16; 
b) 1980 : 36;
d) 1530 : 15;
e) 1050 : 15; 
f) 3080 : 5; 
g) 2106 : 39;
h) 15 655 : 31;
i) 31 108 : 44.
302.
Bo‘lishni bajaring. Natijani ko‘paytirish orqali tekshiring:
a) 804 : 67; 
b) 672 : 56;
d) 1224 : 12;
e) 1072 : 8;
f) 14 : 1;
g) 0 : 323; 
h) 9450 : 18;
i) 1515 : 15.
 
Namuna:
a) Bo‘lish ma’nosiga ko‘ra 67 ni 12 ga ko‘paytirsak, ko‘paytma 
804 ga teng bo‘lishi kerak. Haqiqatan, 67 · 12 = 804. Demak, bo‘lish 
to‘g‘ri baja rilgan.
303.
Ko‘paytirish natijasini bo‘lish orqali tekshiring:
a) 314 ∙ 75 = 23 550;
d) 601 ∙ 852 = 512 012; 
b) 502 ∙ 104 = 52 208;
e) 1005 ∙ 212 = 213 060.
 
Namuna:
Ko‘paytmani birinchi ko‘paytuvchiga bo‘lsak, ikkinchi ko‘paytuvchi 
hosil bo‘lishi kerak. Haqiqatan, 23 550 : 314 = 75. Demak, ko‘paytirish to‘g‘ri 
bajarilgan.