A. M. Mannonov n. A. Abdullayev r. R. Rashidov

97 
Rubin, B. The Fragmentation o f Afghanistan: State Formation and
Collapse in the International System. - London: Yale University Press, 2002.
- P 273-274.

---

boMinib ketdi. Jumladan, poytaxt Kobul va mamlakat shimoliy- 
sharqi prezident B.Rabboniyni qo‘llab-quvvatlovchi A.Mas’ud 
nazoratida bo‘lsa, markazi Hirot bo‘lgan mamlakat shimoliy- 
g'arbi Afg‘oniston Islom Jamiyati a’zosi hisoblanmish Ismoilxon 
nazoratida, markazi Mozori Sharif bo‘lgan mamlakat shimolidagi 
to‘rtta viloyat (Balx, Juzjon, Faryob, Qunduz) general A.Do‘stum 
nazoratida edi. Shuningdek, Bag‘lon viloyatida Sayyid Mansur No- 
diriy, Nangarxor viloyatida Hoji Abdulqodir, G‘aznada Qori Bobo, 
Qandahorda mavlaviy Oxundzoda, Gardezda Jaloliddin Haqqoniy 
kabi mujohidlar yetakchilari yoki dala qo‘mondonlari (inglizcha -
war lord) mustahkam o‘mashdilar va ushbu hududlarda oliy hoki­
miyatni amalga oshirib keldilar.
Afg‘onistondagi vaziyat qo‘shni davlatlarga va mintaqadagi 
siyosiy jarayonlarga muayyan darajada ta’sir ko‘rsatmay qolmas 
edi. Xususan, 1993-yil boshida Afg'onistonda yuzaga kelgan siyo­
siy vaziyat Rossiya va Markaziy Osiyo mamlakatlari uchun man- 
faatli emas edi. Biroq, mazkur chigal vaziyat manfaatlari to‘qnash 
kelayotgan boshqa tomonlami qoniqtirardi.
Birinchidan, Afg‘onistondagi ichki siyosiy kurashda A.Do‘stum 
va Rabboniy-Mas’udning soxta davlat tuzilmalari sobiq Sovet It­
tifoqi hududida tuzilgan Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi (MDH) 
janubiy chegaralarini Afg‘onistondagi urush tazyiqidan muhofaza 
qiluvchi bufer rolini o‘ynardi98.
Ikkinchidan, Naj ibullo rej imi qulagandan so ‘ ng pushtun millatiga 
mansub mujohidlar saflaridagi harbiy dala qo‘mondonlarining 
ko‘pchiligi yagona afg‘on davlati uchun kurashishdan ko‘ra o‘z qa­
bilasi yoki hududi doirasida to‘liq mustaqillikni afzal ko‘rishdi.
Uchinchidan, XX asr 90-yillari boshida AQSH afg‘on mojarosi 
bilan qiziqmay qo‘ydi. Buni “sovuq urush”da erishilgan g‘alaba 
va Sovet davlati parchalanganidan keyin Afg‘onistondagi mojaro 
global siyosiy va mafkuraviy kurash xususiyatiga ega bo‘lmay qol- 
gani bilan izohlash mumkin edi.