Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Gumon qilinuvchi (ayblanuvchi)larni so‘roq qilish taktikasi. 
Tergovchi gumon qilinuvchi (ayblanuvchi)ni so‘roq qilish rejasini 
tuzganda gumon qilinuvchi o‘zini himoya qilish uchun keltirishi 
mumkin bo‘lgan vajlarni e’tiborga olib tusmollar tuzadi. Gumon 
qilinuvchining alibisini tekshirish uchun nomusga tegish jinoyati sodir 
etilgan vaqtda qaerda va qanday mashg‘ulot bilan shug‘ullanganligi 
to‘g‘risida gumon qilinuvchining vajini tasdiqlovchi shaxslar so‘roq 
qilinadi. 
Gumon qilinuvchi jinsiy aloqani ixtiyoriy bo‘lgan deb jabrlanuvchi 
bilan jinsiy munosabati mavjudligini asos qilib ko‘rsatishi mumkin. Bu 
tusmolni tekshirish uchun u so‘roq qilinganda o‘zaro aloqalari 
qachondan beri davom etgani, bundan o‘zining va jabrlanuvchining 
yaqin qarindoshlari xabardormi va bunga ularning munosabati 
aniqlanishi lozim. 
Gumon qilinuvchi jabrlanuvchi bilan uchrashganligini inkor 
etmasligi mumkin. Lekin ular o‘rtasida hech qanday jinsiy aloqa 
bo‘lmaganligi to‘g‘risida ko‘rsatuvi tanasida tajovuzdan qolishi mumkin 
bo‘lgan izlar bor yoki yo‘qligi orqali aniqlanadi. Gumon qilinuvchini 
so‘roq qilishda quyidagi savollar berilishi mumkin: oxirgi paytda kim 
bilan jinsiy aloqaga kirishgan va qachon, uchrashuv qanday xarakterda 
bo‘lgan, o‘sha uchrashuvdan uning tanasida, kiyimida qanday izlar 
qolganligi to‘g‘risida so‘ralishi mumkin. Gumon qilinuvchi bilan 
jabrlanuvchining uchrashuvi xarakterini aniqlash maqsadida quyidagi 
savollar aniqlanadi: qaerda va nima sabab bilan uchrashganlar, ular 
qancha vaqt birga bo‘lishgan, nima qilishgan, nima haqida 
gaplashishgan, ularni biron kishi ko‘rganmi, uchrashuvdan qaytishda 
kimlarni uchratgan va bu uchrashuv haqida kimlar xabardor ekanligi 
masalalariga aniqlik kiritiladi. 
Ayblanuvchi tergov davomida o‘z ko‘rsatuvi va jabrlanuvchi bilan 
uchrashganlik holatini inkor etishi mumkinligini nazarda tutib, hodisa 

---

384 
sodir bo‘lgan joyda uning ko‘rsatuvi tekshirilishi va bu bayonnomada, 
fotosuratga, videoyozuv orqali qayd etilishi lozim. 
Ayblanuvchining ko‘rsatuvlari yolg‘on ekanligi fosh qilish 
maqsadida unga quyidagi dalillarni ko‘rsatish lozim: so‘roq 
bayonnomasi, ekspert xulosasi, tintuv va hodisa sodir bo‘lgan joydan 
topilgan ashyoviy dalillar, guvohlarning ko‘rsatuvlari. 
Ko‘p hollarda so‘roq qilishdan tashqari, yuzlashtirish tergov 
harakati ham rejalashtiriladi. Chunki bu tergov harakati jabrlanuvchining 
ruhiy holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Yuzlashtirish zaruriyat 
tug‘ilganda, ya’ni qarama-qarshilikni boshqa tergov harakatlari bilan 
aniqlash iloji bo‘lmaganda hamda bu tergov harakati orqali kutilgan 
natijaga erishish mumkinligiga etarli asos bo‘lgandagina o‘tkaziladi. 
Jabrlanuvchi so‘roqda aybdorning anatomik va funksiyaviy belgilari 
haqidagi ko‘rsatuvini tekshirish gumon qilinuvchini guvohlantirish, sud-
tibbiyot ekspertizasidan o‘tkazish orqali aniqlash mumkin.