Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

 
Umumilmiy kriminalistik metodlar 
E'tibor qiling! Kriminalistikada metodlar quyidagi talablarni 
qanoatlantirishi kerak: qat'iy ilmiy asosga suyanish; qonunlarni 
buzmaslik; ahloq normalariga rioya qilish; havfsiz bo'lish. 

---

16 
Umumilmiy metodlar ichida, eng avvalo, dialektik metod muhim 
o‘rin egallaydi. Unga binoan har bir buyum boshqalari bilan o‘zaro 
aloqalarda, harakatda, muayyan sharoitlarda kelib chiqishi va yo‘qolishi 
mumkin. Jinoyatni ochish va tergov qilishda kelib chiqadigan har 
qanday masalani hal etishda dialektika tadqiq etilayotgan hodisaga 
ob’ektiv yondashuvning munosabatlari va aloqalarini, shuningdek, unga 
xos barcha xususiyatlarni e’tiborga olishni talab etadi. Dialektika 
qonunlari barcha narsalar va voqeliklarning mohiyatini tadqiq qilish, 
bilish, shunday ekan jinoyatni ochish va uni sodir etgan shaxsni aniqlash 
imkoniyati bor, degan bilish nazariyasiga asoslanadi. 
Dialektik metod turli munosabat va aloqalar e’tiborsiz qolib 
ketishidan, bir tomonlama tergov qilishdan, faqat bir xil holat bilan 
qiziqishdan saqlaydi. 
Umumilmiy metodlarning muayyan turlariga kuzatuv, qiyoslash, 
o‘lchash, tasvirlash, eksperiment o‘tkazish, modellashtirish va boshqalar 
kiradi.
Kuzatuv.
Predmetlar va hodisalarni faol bir maqsadga qaratilgan 
reja asosida va bevosita qabul qilish kuzatuv orqali amalga oshiriladi. 
Kuzatuv amaliy faoliyatda tintuv va boshqa tergov harakatlarini amalga 
oshirish chog‘ida alohida ahamiyatga ega. Kuzatuv vazifalari predmet 
yoki hodisa xarakteriga qarab belgilanadi. Bir holatda – qidirilayotgan 
narsani topish, ikkinchi holatda uning aniq xossalari va belgilarini 
aniqlash, uchinchi holatda – tintuv va boshqa tergov xatti-harakatlari 
o‘tkazishda gumon qilinuvchi yoki ayblanuvchi xulq-atvorini tahlil 
qilish zarur. SHu munosabat bilan kuzatuv jarayonida aniqlangan va 
protsessual mustahkamlangan ba’zi faktlar dalillik ahamiyatiga ega 
bo‘lishi, boshqalari tusmollarni tuzish uchun material bo‘lib xizmat 
qilishi mumkin. Qo‘shimcha texnik vositalar va turli asboblarni qo‘llash 
sharoitida kuzatuv doirasi va samaradorligi oshadi.