|
нинг 20__йилга
(дорихонаноми)
ҳисоб сиёсати тўғрнсида
БУЙРУҚ
1.
Умумий қоидалар
1.1.
______________________________________________да бухгалтерия ҳисоби
(дорихонаноми)
«Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига мувофиқ
стандартлар ва бошқа меъёрий ҳужжатлар ҳамда йўриқномаларга биноан юритилади.
1.2. Бухгалтерия ҳисоби мол-мулк, капитал, мажбуриятлар ва барча хўжалик
жараёнларини узлуксиз, ўзаро боғлиқ равишда, ҳужжатли акс эттириш йўли билан на-тура ва
пул ифодасида юритилади.
1.3. Бухгалтерия ҳисобини ташкил этиш учун дорихона муассасаси раҳбари масъулдир.
1.4. Бош бухгалгер ҳисобварақларда барча хўжалик жараёнлари акс этгирилиши ва
назоратини, белгиланган муддатларда тезкор ахборот тақдим этилишини таъминлайди.
1.5. Бош бухгалтер қонун ҳужжатларига зид бўлган хўжалик жараёнлари бўйича
ҳужжатларни расмийлаштириш ва ижро этиш учун қабул қилиш ҳуқуқига эга эмас.
2.
Ҳисоб услубнятинннг танланган вариантлари
2.1. Дорхона муассасасида ҳарид қилиш санасида қуйидаги қийматга эга бўлган
воситалар асосий воситаларга киритилмайди, балки инвентарь ва хўжалик жиҳозлари
таркибида ҳисобланади:
1-вариант — энг кам иш ҳақининг 50 бараваридан;
2-вариант — энг кам иш ҳақининг 40 бараваридан;
3-вариант — энг кам иш ҳақининг 30 бараваридан ва ҳ.к.
2.2. Асосий воситалар қиймати:
1-вариант— бинолар ва иншоотлар бўйича тўғри чизиқли (тенг маромли) усул;
2-вариант — ускуналар ва транспорт воситалари бўйича ишлаб чиқариш усули;
3-вариант — компьютерлар бўйича икки баравар амортизация меъёри билан қолдиқни
камайтириш усули;
4-вариант — бошқа асосий воситалар бўйича йил-лар суммаси (кумулятив) усули билан
амортизацияни ҳисоблаш орқали қопланади.
2.3. Номоддий активлар қиймати амортизацияни ҳисоблаш йўли билан қопланади.
Сўнгра номоддий активлар рўйхати, уларнинг қиймати, ушбу активлардан фойдаланишнинг
тахминий муддатлари, амортизацияни ҳисоблаш услублари келтирилади.
2.4. Дорихона муассасасида ишлаб чиқариш ҳаражатларига ўтказилаётган моддий
ресурсларнинг ҳақиқий таннархини аниқлаш мақсадида материалларни баҳолашнинг
қуйидаги варианти қўлланилади:
1-вариант — материалларни ҳарид қилишнинг ҳақиқий таннархи бўйича;
2-вариант — келиб тушиш вақти бўйича биринчи туркумларнинг таннархи бўйича
(ФИФО);
3-вариант — ўртача ҳисобланган таннарх бўйича (АVЕСО).
2.5. Қайта сотиш, реализация қилиш учун ҳарид қилинган товарлар:
1 -вариант — ҳарид қиймати бўйича;
2-вариант — сотиш қиймати бўйича ҳисобга олинади.
2.6. Дорихона муассасасида ишлаб чиқариш ҳаражатларини гуруҳлаш, маҳсулот
таннархини калькуляция қилиш ва молиявий натижаларни шакллантириш учун:
1 -вариант — таннархни калькуляниялашнинг оддий;
2-вариант — босқичли;
3-вариант — буюртма;
18
4-вариант — меъёрий усулдан фойдаланилади.
2.7. Тайёр маҳсулот балансда:
1-вариант — ҳақиқий таннархи бўйича;
2-вариант — соф сотиш қиймати бўйича акс эттирилади.
2.8. Келгуси даврлар ҳаражатлари ҳисобда алоҳида сатр билан акс эттирилади ва улар
тегишли муддат давомида дорихона ҳаражатларига киритилади. Сўнгра ҳаражатларнинг
турлари санаб ўтилади:
а) янги ишлаб чиқаришни ўзлаштиришга;
б) газета ва журналларга обуна бўлишга;
в) ижара тўлови ва ҳ.к.
2.9. Калькуляция даври ва молиявий натижаларни белгилаш даври бўлиб:
1-вариант — ҳисобот ойининг охири;
2-вариант — ҳисобот чорагининг охири;
3-вариант — ҳисобот йилининг охири ҳисобланади.
2.10. Маҳсулот (ишлар, хизматлар) сотилишидан тушумлар:
1-вариант — маҳсулот (товарлар, ишлар, хизматлар) юклаб жўнатиш ва ҳаридор
томонидан ҳисоб-китоб ҳужжатлари такдим этилишига қараб;
2-вариант — ҳаридорлар (буюртмачилар) томонидан ҳисоб-китоб ҳужжатлари ва юклаб
жўнатилган маҳсулотнинг қиймати тўланишига қараб белгиланади.
2.11. Узоқ муддатли ишлар ва хизматлар бўйича (бир йил-дан ортиқ муддатли ишларни
бажаришга шартномалар бўйича) ишлар сотилишидан тушум ва молиявий натижалар:
1-вариант — шартнома бўйича ишлар тўлиқ бажарилганидан кейин;
2-вариант — шартнома бўйича ишларнинг ҳар бир босқичи тугалланганидан кейин
белгиланади.
2.12. Бўлғуси ҳаражатларни ишлаб чиқаршн (муомала) чиқимларига бир меъёрда
киритиш мақсадида дорихона муассасаси қуйидаги резервларни барпо этади (санаб ўтилади):
а) ҳодимларга оддиндан таътил пулини тўлашга;
б) асосий воситаларни таъмирлаш ҳаражатларига;
в) йил якунлари бўйича мукофотларни тўлашга ва ҳ.к.
2.13. Даргумон қарзлар деб топилган дебиторлик қарзлари бўйича, уларнинг қайтарилиш
эҳтимолини ҳисобга олган ҳолда, даргумон қарзлар бўйича резерв яратилади, резерв суммаси
давр ҳаражатлари таркибига киритилади.
2.14. Дорихона муассасаси фойда ҳисобига резерв капиталини барпо этади, у таъсис
ҳужжатларига биноан:
1-вариант — фойданинг 5 фоизи;
2-вариант — фойданинг 10 фоизи;
3-вариант — фойданинг 15 фоизи ва ҳоказо миқдорида белгиланган.
2.15. Кечиктирилган даромадлар алоҳида модда билан ҳисобга олинади. Ушбу
даромадлар улар тааллуқли бўлган ҳисобот даври келганда хўжалик фаолиятининг
натижаларига киритилади.
2.16. Дорихона муассасаси томонидан олинган қарз ва кредитлар қарз шартномаси
бўйича:
1-вариант — ҳисобот даври охирида тўланиши керак бўлган фоизларни ҳисобга олган
ҳолда;
2-вариант — ҳисобот даври охирида тўланиши керак бўлган фоизларни ҳисобга олмаган
ҳолда баҳоланади.
2.17. Шартномалар бўйича юзага келадиган жарималар, пенялар, боқимондалар ва шу
каби қарзлар:
1-вариант — шартномаларга мувофиқ қарз пайдо бўлиши билан;
2-вариант — уларни қарздор тан олиниши билан ёки хўжалик судининг уларни ундириш
тўғрисидаги қарори олиниши билан ҳисобга олинади.
19
Do'stlaringiz bilan baham: |
