´збекистон республикаси солиµНИ

3.
 
Ҳисоб техникасининг танланган вариантлари 
3.1. Дорихона муассасасида бухгалтерия ҳисоби: 
1-вариант — соддалаштирилган шакл бўйича;
2-вариант — мемориал-ордер шакли бўйича;
3-вариант — журнал-ордер шакли бўйича; 
4-вариант — автоматлаштирилган шакл бўйича юритилади. 
3.2. Дорихона муассасаси мол-мулк, мажбуриятлар ва хўжалик жараёнлари ҳисобини: 
1-вариант — бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақларирежасига; 
2-вариант — бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақларининг иш режасига мувофиқ иккиёқлама 
ёзув усули билан юритади. 
3.3. Асосий воситаларни таъмирлаш ҳаражатлари бухгалтерия ҳисобида: 
1-вариант — улар пайдо бўлган даврда; 
2-вариант — илгари яратилган таъмирлаш фонди ҳисобидан; 
3-вариант — маҳсулот таннархига бир меъёрда киритиш мақсадида келгуси даврлар 
ҳаражатларига ҳисобдан чиқарилади. 
3.4. Материалларни тайёрлаш ва ҳарид қилиш ҳисоби:
1-вариант — бевосита 1010-1090-ҳисобварақларда;
2-вариант — 1510 ва 1610-ҳисобварақлардан фойдаланган ҳолда юритилади. 
3.5. Ишлаб чиқаришга ҳаражатлар ҳисоби: 
1 -вариант — ТМЗни узлуксиз хисобга олиш орқали;
2-вариант — ТМЗни даврий ҳисобга олиш орқали юритилади. 
3.6. Умумишлаб чиқариш ҳаражатлари ҳисоби:
1-вариант — бевосита 2010-ҳисобварақда;
2-вариант — кейинчалик 2010-ҳисобвараққа ҳисобдан чиқаршн билан, дастлаб 2510-
ҳисобварақда жамланиб бориб юритилади. 
3.7. Маҳсулотни ишлаб чиқариш ҳисоби:
1 -вариант — ҳақиқий таннарх бўйича;
2-вариант — ҳисобланган нархлар бўйича юритилади. 
3.8. Билвосита ҳаражатлар маҳсулот (ишлар ва хизматлар) турлари ўртасида: 
1-вариант — ушбу ҳаражатлар меъёрларига мутаносиб равишда; 
2-вариант — меҳнатга ҳақтўлаш ҳаражатларига мутаносиб равишда; 
3 -вариант — моддийҳаражатларга мутаносиб равишда; 
4-вариант — асосий ҳаражатлар суммасига мутаносиб равишда тақсимланади. 
3.9. Ҳаражатлар йиғма ҳисоби: 
1-вариант — ярим тайёр маҳсулотсиз усул бўйича;
2-вариант — ярим тайёр маҳсулотли усул бўйича юригилади. 
3.10. Валюта ҳисобварақлари ва хорижий валютадаги жараёнлар бўйича курс фарқлари: 
1-вариант— бевосита киритиш усулида ёки бевосита 9540 ёки 9620-ҳисобварақларида акс 
этгирилади; 
2-вариант — жамғариш усулида акс эттирилади ёки дастлаб 3190 ёки 6230-
ҳисобварақларда жамланиб боради ва ҳисобот даври охирида 9540 ёки 9620-ҳисобварақларга 
ҳисобдан чиқарилади. 
3.11. Ҳисобнинг ишончлилигини таъминлаш мақсадида дорихонамол-мулк ва 
мажбуриятларни: 
1-вариант — бухгалтерия ҳисоби стандартларига мувофиқ; 
2-вариант— корхонада белгиланадиган тартиб ва муддатларга мувофиқ (муддатлар 
кўрсатилади) инвентарлайди. 
3.12. Аниқланган ортиқча мол-мулк инвентарлаш тамомланган ойнинг молиявий 
натижаларига кирим қилинади ва қайд этилади. 
3.13. Мол-мулк камомади, шунингдек табиий камайиш меъёрларидан ортиқча 
йўқотишлар айбдор шахслар зиммасига юклатилади. Агар камомадлар айбдорлари 
аниқланмаган бўлса, камомадлардан кўрилган йўқотишлар қарор қабул қшгинган ойнинг давр 
ҳаражатларига ҳисобдан чиқарилади. Айбдор шахслардан ундирилган сумма билан 

---

20 
етишмаёттан ТМЗ баланс қиймати ўртасидаги фарқ 6230-ҳисобварақда акс эттирилади ва 
айбдор шахслардан маблағлар келиб тушишига қараб молиявий натижаларга ҳисобдан 
чиқариб борилади.