O’zbekiston respo`blikasi oliy va o’rta maxso`s ta’lim vazirligi alisher Navoiy nomidagi samarqand davlat o`niversiteti «ijtimoiy-iqtisodiyot» fako`lteti

 
1.3. Mamlakatimizda barqaror iqtisodiy o’sishni ta’minlashda 
korxonalarnining o’rni va ahamiyati 
 
Inqirozga qarshi choralar dasturi doirasida iqtisodiy o’sishni ta’minlash, 2011 
yilda yangi ish o’rinlarini tashkil qilish, bandlik muammosini hal etish, aholining 
daromadlari va farovonligini oshirishda tobora muhim o’rin tutayotgan kichik 
korxonalarni jadal rivojlantirish, rag’batlantirish va qo’llab-quvvatlashga alohida 
e’tibor qaratildi.
Kichik korxona – kichik biznes subyektlarining bir turi bo’lib, 
mamlakatimizda amaldagi qonunchilikka ko’ra sanoat ishlab chiqarishning ayrim 
tarmoqlarida (masalan, yengil va oziq-ovqat sanoati, metallga ishlov berish va 
asbobsozlik sanoati va h.k.) 100 kishigacha, ayrimlarida (masalan, mashinasozlik, 
metallurgiya, yoqilg’i-energetika sanoati va boshqalarda) 50 kishigacha, xizmat 
ko’rsatish sohasida 25 kishigacha ishlovchi korxonalar kichik korxona hisoblanadi. 
Amalga oshirilgan chora-tadbirlar natijasida kichik biznes subyektlarining 
yalpi ichki mahsulotdagi ulushi 2009 yilda 50 foizdan oshdi. Holbuki, 2000 yilda 
bu ko’rsatkich 31 foizni tashkil etgan edi. Bunday natija birinchi navbatda kichik 

---

biznes va xususiy tadbirkorlik davlat tomonidan doimiy qo’llab-quvvatlanayotgani 
samarasidir (1.1-rasm).
Manba:
 
www.stat.uz
 
 
1.1-rasm. O’zbekistonda 2001-2012 yillarda kichik biznes va xususiy 
tadbirkorlikning YaIM dagi ulushi, (
foizda)
 
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatining kengayishi iqtisodiyotning 
boshqa soha va tarmoqlari ishlab chiqarish hajmidagi salmog’ining oshishi orqali 
ham namoyon bo’ldi. Xususan, mazkur sohaning sanoat mahsulotlari ishlab 
chiqarishdagi ulushi 2008 yildagi 13,9 foizdan 2009 yilda 16,9 foizga, qishloq 
xo’jaligida tegishli ravishda 97,8 foizdan 97,9 foizga, asosiy kapitalga 
investisiyalar hajmida – 23,1 foizdan 23,7 foizga, pullik xizmat ko’rsatish hajmida 
– 48,5 foizdan 48,7 foizga, eksport hajmida – 12,4 foizdan 14,6 foizga qadar oshdi 
(1.1-jadval).
Mamlakatimizda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning bu qadar jadal 
rivojlanishida eng avvalo mazkur soha uchun belgilanayotgan soliq imtiyozlari 
yetarli darajadagi rag’batlantiruvchi rol o’ynayotganligi hisoblanadi. Jumladan, bu 
borada 2009 yilda kichik sanoat korxonalari uchun yagona soliq to’lovi 8 foizdan 7 
foizga pasaytirildi, yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun esa qayd etilgan soliq 
miqdori o’rtacha 1,3 barobar kamaytirildi (1.2-rasm).
 
31,0 
33,8 
34,6 
35,0 
35,6 
38,2 
42,1 
45,5 
50,1 
52,5 
0,0 
10,0 
20,0 
30,0 
40,0 
50,0 
60,0 
2001 
2002 
2003 
2004 
2005 
2006 
2007 
2008 
2009 
2012 

---