|
65
Kompyuter
40
Audioapparatura
35
Dazmol
30
R o‘zg ‘orda energiya tejash o ‘z uyingiz xonasidan boshlanadi.
A vvalam bor, m avjud m ateriallar bilan esh ik va rom larning
tirqishlarini yopib isitish kerak; deraza va balkon eshiklariga qalin
pardalarni shunday osish kerakki, radiatorni yopib q o ‘ym asin
va issiqlik aylanishiga xalaqit berm asin; oynalarga q o ‘shim cha
polietilen plyonkalar tutib q o ‘yish kerak; hojatxona va oshxona
shamollatish tirqishlarini yarimigacha yopib qo ‘yish kerak hamda
tutun chiqqichni karton yoki qalin qog‘oz bilan yopish kerak.
165
K o ‘p issiqlik devor va b a’zida ochiladigan derazalar orqali
radiatordan chiqib ketadi. Bu y o ‘qotishlarni yaltiroq plenkadan,
alyumin zar qog‘oz yoki ruxlangan tunukadan, fanerga yopishtirilgan
kartondan aks ettiruvchi ekran yasab, radiator orqasiga q o ‘yib
qo‘yish va shu bilan y o ‘qotishlarni kamaytirish mumkin. Xonalarda
haroratni rostlashning eng yaxshi usuli, bu radiatorlarda jo ‘mrak va
harorat rostlagichlarini o ‘matishdir. R o‘zg ‘orda elektr energiyani
iqtisod qilishning boshqa choralari quyidagilardir.
1. Hayot qulayliklarigaxalaqit bermagan holda, kerak bo‘Imagan
joylarda chiroqni o ‘chirish va bu odatni barcha oila a ’zolariga
singdirish;
2. Im koniyati boricha qizitish lam palarini, shu y o rug‘likni
energiyani 70-80 % kam ishlatib ta’minlaydigan energiya tejamkor
lampalar bilan almashtirish. Bunda ular 5-6 marta uzoq ham yonadi;
3. Ayrim joylarda talab etiladigan yorug‘lik miqdoriga bog‘liq
holda, turli quvvatdagi lampalarni o ‘rnatish. Shuni bilib q o ‘yish
kerakki, lampalar va plafonlar ifloslanganda xonadagi yoritilganlik
10-15% ga pasayad i;
4. M asofaviy boshqarish k o ‘zda tutilgan elektr asboblarni
(televizor, radio, telefon) nafaqat kechasi, balki boshqa foydala-
nilm ayotgan davrda ham (uydan chiqib ketish, tanaffus va h.k)
o ‘chirib qo ‘yish kerak, chunki ular elektr tarmoqqa ulanib turgan
paytda elektr energiya iste’mol qiladi;
5. Kir yuvish mashinasini iloji boricha kichik haroratga sozlab
to ‘la yuklamada ishlatish. Shuni esda tutish kerakki, 90° S haroratda
kir yuvish 40° S haroratdagiga qaraganda 3 marta ko‘p energiyani
talab qiladi. Chunki kir yuvish vositasi 40° S haroratda tezda eriydi
va kirga faol ta’sir qiladi;
6. Sovutgich va m uzlatgichlar xonadagi eng k o ‘p energiya
sarf qiladigan iste’molchidir. Uylarda ishlatilayotgan energiyaning
taxm inan 40% ularning ulushiga to ‘g ‘ri keladi. Quyidagi oddiy
prinsiplarga rioya qilib elektr sarfini 25% gacha pasaytirish mumkin:
166
- vaqti-vaqti bilan muzlatgich kamerasida 5-10 mm qalinlikdagi
muz hosil bo‘lmasligi uchun muzlatgichni muzdan tushirib turish;
- bu asboblarni isitgich elementlaridan ancha uzoqda va quyosh
nuri to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri tushmaydigan joyda joylashtirish;
- muzlatgich atrofida 1-2 sm dan kam b o ‘lmagan ochiq jo y
qoldirish;
- sovutgich va m uzlatgichga faqat sovugan oziq-ovqatlarni
qo‘yish;
- muzlatgich eshigining zich yopilishi;
- muzlatgich eshigini iloji boricha kam vaqt ochiq holda ushlab
turish;
- asboblarning orqa tom onidagi changni 1 yilda kamida bir
marta tozalab turish;
- agarda oila uydan bir necha kunga chetga chiqib ketsa,
sovutgichni tarmoqdan uzib qo‘yish.
Gaz plitalardan foydalanish ekologiya nuqtai nazaridan elektr
plitalarda ovqat tayyorlaganga nisbatan yaxshi variantdir. Agarda
uyda elektr plita o ‘rnati!gan bo‘lsa, u holda elektr energiya iqtisodini
quyidagilar hisobiga amalga oshirish mumkin:
- kastryulya yoki tovaning tashqi tekis yuzasini va diametri
plitaning isitish yuzasidan 3 sm ga ortiq bo‘lishini tanlash;
- elektr plitani qaynatish yoki qovurish tugashiga bir necha
minut qolganda o ‘chirish;
- qopqog‘i bo‘lgan idishdan foydalanish;
- optimal miqdordagi suvni quyish.
Yoritish kichkina vaqt o ralig ‘ida talab etiladigan jo y lard a
avtomat o ‘chirgichlarni o ‘rnatish, masalan, ko‘p xonali uylarning
zinapoyalari maydonchalarida, yakka turadigan bir xonali uylarning
old tomoniga chiqish joylarida.
Elektr ro‘zg‘or asboblarini sotib olayotganda birinchi navbatda
nafaqat narxini, balki energiya tejovchi param etrlari bilan ham
qiziqish kerak, faqat foydalanishdagi sarflarni, n arxlar bilan
167
taqqoslab, kerakli elektr ro ‘z g ‘or tovarlarini sotib olish imkoni
to ‘g ‘risida qaror qabul qilish maqsadga muvofiq.
Turar joylam i isitishda foydalaniladigan elektr energiyani iqtisod
qilishdagi muhim moment, bu xonadon va uylarning balkonlari,
eshiklari, romlarini ishonchli isitish hisoblanadi. Eng oddiy va
tez usul - gazetalardan turbka shaklida o ‘ralgan qog‘ozni rom va
deraza tirqishlariga tiqib qo‘yish. Bu usul derazalarda tirqishlar kam
bo‘lganda va kuchli sovuqlarda yaxshi samara beradi.
D erazalarni sovuq kirishidan saqlashning ishonchli usuli,
bu b o ‘r pastasi va undan tayyorlangan yelim. Nisbati 1:1 b o ‘lib
bu kom ponentlardan tayyorlangan pasta bilan barcha tirqish va
teshiklarni toTdirib chiqish kerak. A garda rom lar eski boTsa, u
holda bu komponentlarda kleyni kamaytirib (3:1 yoki 4:1) teshiklar
yopiladi, buning uchun deraza ochilib pasta surilgandan so‘ng deraza
yopiladi va tirqishlardan ezilib chiqib qolgan ortiqcha pastani darrov
olib tashlanadi.
Kirish eshiklari va tirqishlarni aptekaning rezinali turbkasini
mayda mixlar bilan qoqib chiqilib zichlashtirish mumkin. Agarda
tirqish katta b o ‘lsa, bitta turbkani eshikka, bittasi esa o ‘zakka
mixlanadi.
Balkon eshigini bezak berilgan matodan tayyorlangan paxtali
g ilam cha bilan isitish m um kin. U ning o ‘Icham lari shunday
tanlanadiki, u eshikni yon va past tirqishlarini berkitib tursin.
Qishloq uylarida va dala hovlidagi uylarni sovuqdan himoya
qilish kuzda quruq poxol va qurigan barglarni to ‘kib yasalgan
qurilma bilan amalga oshiriladi. Qishda bu qurilmani qordan qilsa
boTadi. Bu qurilmani tayyorlash texnologiyasi oddiy: polietilen
plenkani uy perimetri bo‘yicha shunday yozib chiqiladiki, uning
birinchi yarmi uy poydevorida, ikkinchi yarmi yerda yotadi. Keyin
material ustiga qor sepib chiqiladi. Izolyatsiya qilinayotgan devor va
poydevorni namdan saqlaydi, qor esa issiqlikni saqlaydi.
168
Do'stlaringiz bilan baham: | 
