2. Qadimgi Xitoy madaniyati

Yaponiyaning boshqa madaniyat turlari
.
Gul aranjirovkasi madaniyati- 
ikebana, origami (qog’ozdan narsa yasash), yapon oshxonasi Yaponiyadan 
tashqarida, ya’ni dunyo mamlakatlarida insonlar orasida katta qiziqish 
uygotgan. Bundan tashqari Yaponiyaning turli xil spor turlariga, xususan, 
Dzyudo, karate, aykidolarga qizuquvchilar soni yildan yilga ko’payib 
bormoqda. 
 
Zamonaviy Yaponiyada din. 
Yaponiyaning Ikkinchi jahon urushidagi mag‘lubiyatidan so‘ng xarbiy-
shovinislik rejalarining borbod bo‘lishi rasmiy dinning asoslariga putur yetdi. 
Amerika xokimiyati 1945 yilda sinto dinini davlandan ajratish to‘g‘risidagi 

---

“derektiva” ni e’lon qilishdi. 1946 yil 1chi yanvarda yapon imperatorining 
ilohiy ildizini va yapon xalqining boshqa xalqlardan ustun ekanligini targ‘ib 
etuvchi oldingi davlat doktrinasini rad qiluvchi “reskript”ni mikado fosh etdi. 
Maktablarda din o‘qitilishi man qilingan. Yaponiyaning zamonaviy xayotida 
din faqatgina urf-odatlarda, marosimlarni o‘tgazishdagina ifodasini topgan. 
Diniy marosimlar esa, katta omma uchun madaniy va qiziqarli tomosha sifatida 
qabul qilinadi.
Yaponiyada maorif tizimi Maorif, madaniyat, sport, fan va texnologiya 
vazirligi va mahalliy hokimiyat organlari tomonidan muvofiklashtirib turiladi. 
Maktabgacha tarbiya bolalar bogʻchalarida (8389 xususiy bogʻchada 1,4 mln., 
5785 davlat bogʻchasida 367,8 ming tarbiyalanuvchi) amalga oshiriladi. 6 
yoshdan 15 yoshgacha boʻlgan bolalar uchun oʻqish majburiy va bepul. 
Taʼlimning birinchi bosqichi 6 yillik boshlangʻich maktab (2003 yil 23,6 ming 
maktabda 7,2 mln. oʻquvchi). Ikkinchi bosqich 3 yilliq kichik oʻrta maktab 
(2003 yil 11,1 ming maktabda 3,74 mln. oʻquvchi). 16—18 yoshli bolalar 3 
yillik katta oʻrta maktab (2003 yil 5,4 ming maktabda 3,8 mln. oʻquvchi)da 
taʼlim oladi. Oliy taʼlim unt, professional kollej va texnika intlaridan iborat. 
2004 yil mamlakatdagi 709 untda 2,8 mln. talaba oʻqidi, 84,2 ming oʻqituvchi 
ishladi. Untlarning 542 tasi xususiy. Yirik untlari: Tokio universiteti, Kioto 
universiteti, Osaka un-ti (1886 yil tashkil etilgan) va boshqalar Yaponiyada 
ilmiy tekshirish ishlariga yiliga qariyb 100 mlrd. AQSH dollari hajmida 
mablagʻ sarflanadi va bunda xususiy sektor yetakchi mavqega ega. Yaponiya 
sohasida 756,3 ming kishi band. Ulardan 430,6 ming kishi i.t.larni xususiy 
kompaniyalar, 280,7 ming kishi untlar, 44,9 ming kishi ijtimoiy tashkilotlarda 
olib boradilar. Yirik ilmiy tekshirish institutlari: aviakosmik texnika, metallar, 
elektronika boʻyicha kompleks tadqiqotlar, kosmos va astronavtika, elektr 
energetikasi, avtomobilsozlik, ixtiro va yangiliklar, Nomura kompleks, 
Mitsubisi kompleks intlari. Yaponiyada 2711 ommaviy kutubxona, 3599 
muzey, 79 hayvonot bogʻi, 79 akvarium, 90 botanika bogʻi bor. Yirik 
kutubxonalari: Milliy parlament kutubxonasi (7,9 mln. asar), Tokio un-ti 
kutubxonasi. Yirik muzeylari: Tokiodagi milliy muzey(1871 yil tashkil 
etilgan), Milliy ilmiy muzey, Imperator saroyi, Kiotodagi milliy muzey (1889) 
va Milliy hoz. zamon sanʼat muzeyi (1963), Nagoyadagi Tokugava badiiy 
muzeyi va boshqalarMatbuoti, radioeshittirishi va telekoʻrsatuvi. Yaponiyada 
70,8 mln. nusxada 166 milliy va mahalliy kundalik gaz. chiqadi. Yiriklari: 
"Iomiuri" ("Reportyor", 1874 yildan) "Asaxi" ("Chiqayotgan quyosh", 1879 
yildan), "Mayniti" ("Kundalik gazeta", 1872 yildan), "Nixon keydzay simbun" 
("Yaponiya 
iqtisodiy 
gazetasi", 
1876 
yildan), 
"Sankey 
simbun" 
("Sanoatiqtisodiy gazetasi", 1950 yildan). Shuningdek, 4178 oylik va haftalik 
jur., byulleten chiqadi. Yiriklari: "Bungey syudzyu" ("Adabiybadiiy almanax", 
1923 yildan), "Dziyu minsyu" ("Liberaldemokratiya", 1955 yildan), "Kurasi to 
seyji" ("Hayot va siyosat"), "Sekay" ("Koinot", 1946 yildan), "Tyuo koron" 
("Markaziy sharh", 1886 yildan), "Ekonomisuto" ("Iqtisodchi", 1923 yildan), 
"Bunka xyoron" ("Madaniy sharh"), "Gekkan syakayto" ("Sotsialdemokratik