2. Qadimgi Xitoy madaniyati

Me’morligi.
Qadimiy yaponlarning turar joylari yarim yertoʻlalar boʻlgan 
va uning tomi yogʻoch va qamish bilan yopilgan. Mil. boshlarida yogʻoch 
sinchli uylar qurila boshladi. (Ise shahridagi sintoistlar ibodatxonasi, 3-7-
asrlar). 3-6-asrlarda podsholar uchun aylana va taqa shaklida ulkan qoʻrgʻon 
(kafun)lar bunyod etilgan. 6-asrda buddizm tarqalishi munosabati bilan xitoy 
va koreys meʼmorligi uslubida monastir, pagoda, ibodatxona va saroylar 
bunyod etilgan (Nara shahridagi Xoryudzi monastiri, 7-asr; Kito shahri 
yaqinidagi Byodoin saroyi, 11-asr). 8-asrda Xitoy shaharsozligi uslubida 
Heyjokyo (hoz. Nara) va Heyan (hoz. Kito) shahrilariga asos solindi. 14-16-
asrlarda landshaft meʼmorligi, xitoycha bogʻparklar bunyod etish sanʼati, qalʼa 
va saroy devorlariga rasm chizish rivojlandi. 16-asrdan shahar mudofaa 
inshootlari xandaq va gʻisht devorlar bilan oʻraldi. Shu davrda hoz.gacha 
saqlanib qolgan anʼanaviy yapon turar joyi shakllandi. 16-asrdan Edo (hoz. 
Tokio) shahrida qurilish avj oldi. 19-asr oxiridan shaharsozlik rivojlandi, 
sanoat korxonalari qurish koʻpaydi, qurilishda gʻisht, keyinchalik temirbeton 
va metall ishlatila boshlandi. Yapon meʼmorlari (Tatsuno Kingo, Katayama 
Otokuma) binokorlikda Yevropa uslubidan foydalandilar yoki anʼanaviy yapon 
uysozligi shakllarini Gʻarbiy Yevropa meʼmorligi shakllari bilan 
uygʻunlashtirdilar. 20-asrning 20-asrlari oxiri Le Korbyuzye taʼsirida 
funksionalizm uslubi yoyila boshladi. 2-jahon urushi yillari (1939-45) 
Yaponiya shaharlari vayron boʻldi; 50-y.lardan qurilish keng koʻlamda avj oldi. 
Milliy meʼmorlik shakllarini zamonaviy konstruksiyalar bilan uygʻunlashtirish 
natijasida yapon meʼmorligi jahonda mashhur boʻldi (Hiroshimadagi Tinchlik 
memorial parki, 1949-56; Okayama shahridagi Kurashiki shahar zali, 1960; 

---

Kofudagi Yamanasi binosi, 1966; hammasining meʼmori Tange Kenzo; 
Tokiodagi Metropoliten festival xoll, 1960-61, meʼmor Mayokava Kunio; 
Tokioning Shinzyuku r-nidagi maydon ansambli va transportyoʻlovchilar 
tuguni, 1960-67, meʼmor Sakakura Jundo; Kioto shahridagi Xalqaro 
konferensiyalar markazi saroyi, 1966-70 yillar boshi, meʼmor Satio Otani). 
18yozgi olimpiada oʻyinlari (1964) va "EKSPO70" koʻrgazmasining 
oʻtkazilishi munosabati bilan yirik shaharlar, jumladan, Tokio va Osaka 
markazlari rekonstruksiya qilindi, Tokioda ikki olimpiada majmuasi (Yoyogi, 
meʼmor Tange Kendzo; Komadzava, meʼmorlar Murata Masasiko va Ashihara 
I.), Osakada bosh pavilon koʻrgazmasi (meʼmor Tange Kendzo) qurildi. 1960-
y.lar oxirida yuksak seysmik hududligiga qaramay, osmonoʻpar binolar bunyod 
etildi (Tokio, Osaka va boshqalar shaharlarda). Yaponiyada milliy meʼmorlik 
anʼanalarining rivojlanishi K.Maekava, Yo.Taniguti, K. Tange, K. Kurokava 
va boshqalar mashhur meʼmorlar faoliyati bilan bogʻliq.