Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

 
4.4. Мижозлар билан алоқаларни бошқариш 
Интернет компаниялар ва уларнинг мижозлари ўртасида 
индивидуал алоқаларни шакллантириш учун мисли кўрилмаган 
имкониятлар тақдим этади. Бу имкониятлар муваффақиятли бизнес 
юритиш бўйича замонаий тенденциялар билан узвий алоқада бўлиб, 
улар орасида асосий рақобатли афзалликлардан бири мижозларнинг 
компанияга мойиллигини шакллантириш ва уларнинг қониққанлик 
даражасини ошириш учун улар билан ўзаро алоқани йўлга қўйиш ва 
қўллаб-қувватлаш ҳисобланади. 
Маҳсулот сотишнинг белгиланган даражада бўлишини қўллаб-
қувватлаш учун компания ўз фаолиятида иккита асосий йўналишни: 
янги харидорларни жалб қилиш ва мавжуд харидорлар билан 
муносабатларни 
қўллаб-қувватлашни 
ҳисобга 
олиши 
зарур. 
Иқтисодий фойда нуқтаи назаридан янги харидор топгандан кўра 
доимий харидорлар билан ўзаро муносабатларни қўллаб-қувватлаш 
арзон тушади. 
Оммага кенг маълум бўлган бир нечта далилни келтириб 
ўтамиз: 

Парето тамойилига кўра компания даромадларининг 80%ини 
мижозларнинг 20%и келтиради; 

товар бирлигини сотиш учун савдо вакилига янги 
харидорларни жалб қилиш учун уларга ўнлаб марта мурожаат қилиш 
талаб қилинган бир пайтда доимий мижозларга ўртача 2-3 марта 
мурожаат қилиш кифоя; 

---

101 

доимий мижоз билан битим тузиш худди шу битимни янги 
харидор билан тузишга нисбатан 5-10 баравар арзонга тушади; 

доимий харидорлар сонининг 5 %га ўсиши умумий сотув 
ҳажмининг 25 % ўсишига олиб келади. 
Компанияларни мижозлар билан муносабатларни қайта кўриб 
чиқишга мажбур қилувчи сабаблар бошқа тенденциялар ҳам бўлиши 
мумкин. Интернетда фойдаланилаѐтган замонавий технологиялар 
шунга олиб келдики, энди харидор бозорнинг исталган қисмига энг 
кам транзакция харажатлари билан мурожаат қила олади. Мавжуд 
мижозларни ушлаб қолиш бундай шароитларда бирламчи вазифага 
айланади. 
Мижоз ва фирма ўртасидаги алоқа телефон ва факсдан тортиб 
телеконференция ва электрон почтагача турли усуллар билан амалга 
оширилиши сабабли мижоз бу каналлар бўйича олинувчи барча 
ахборотлар компания томонидан биргаликда кўриб чиқилишини 
кутади. Бундай шароитларда мижоз ва у билан алоқа ҳақидаги барча 
ахборотларни ҳисобга олган ҳолдагина уни ушлаб қолиш мумкин 
бўлади. 
Бундан ташқари, реклама ва сотувни рағбатлантириш каби 
истеъмолчи талабининг анъанавий рағбатлари самарадорлигининг 
пасайиш йўналиши ҳам кузатилади. Натижада кучли рақобат 
шароитларида компаниялар мижозларни жалб қилиш ва ушлаб қолиш 
учун янги имкониятлар излаб топишга мажбур бўлади.