Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети



Download 2,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/166
Sana15.04.2022
Hajmi2,86 Mb.
#553785
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   166
Bog'liq
portal.guldu.uz-o`quv qo`llanma

Рақамли имзо 
Интернет орқали узатилувчи маълумотларни шифрлаш уларни 
бегона шахслардан ҳимоя қилишни таъминлайди. Бироқ тўлиқ 
хавфсизликка эришиш учун транзакциядаги иккинчи шахс ҳақиқатан 
ҳам ўзи эканлигига ишонч ҳосил қилиш керак. Бизнесда буюртмачи 
шахсини таниб олишнинг энг муҳим воситаси унинг имзоси 


61 
ҳисобланади. Электрон тижоратда анъанавий имзонинг электрон 
эквиваленти — рақамли имзодан фойдаланилади. Унинг ѐрдамида 
транзакция 
ташаббуси 
белгиланган 
манбадан 
чиққанлигини 
исботлашдан 
ташқари 
ахборотни 
узатиш 
пайтида 
унинг 
бузилмаслигига ишонч ҳосил қилиш лозим. 
Худди шифрлашда бўлгани каби, электрон имзо технологиясида 
ҳам ѐки яширин калит (бунда битимнинг иккала иштирокчиси битта 
калитдан фойдаланади), ѐки очиқ калитдан фойдаланади (бунда бир 
жуфт калит – очиқ ва ѐпиқ калит талаб қилинади). Мазкур ҳолатда 
ҳам очиқ калитли (RSA каби) усуллар фойдаланиш учун энг содда ва 
энг оммавий ҳисобланади. 
RSA алгоритмидан фойдаланувчи рақамли имзо технологияси 
қандай ишлашини кўриб чиқамиз. Айтайлик, сиз бирон-бир хабар 
юбормоқчисиз. Бу ҳолатда қуйидаги тартибда ишлар бажарилади: 
1. Хеш-функция ѐрдамида дайджест — бошланғич матннинг 
ўзига хос тарзда сиқилган вариантини оласиз. 
2. Дайджест хабар олгач, сиз уни RSA шахсий калити ѐрдамида 
шифрлайсиз ва дайджест рақамли имзога айланади. 
3. Сиз хабарнинг ўзи билан рақамли имзони ҳам жўнатасиз. 
4. Хабарни олгач, адресат рақамли имзони сизнинг очиқ 
калитингиз ѐрдамида қайта шифрлайди ва дайджест хабарни чиқариб 
олади. 
5. Хабарни олувчи худди шу хеш-функциядан фойдаланиб, 
матнинг сиқилган вариантини олади ва уни имзодан тиклаб олинувчи 
дайджест билан солиштиради. Агар улар бир-бирига мос тушса, 
демак имзо тўғри ва хабар ҳақиқатан ҳам сиздан келиб тушган 
ҳисобланади. Акс ҳолда хабар ѐки бошқа манбадан юборилган, ѐки 
имзо қўйилгандан сўнг ўзгартирилган бўлиб чиқади. 

Download 2,86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   166




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish