Гистология цитология ва эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

V БОБ 
БИРИКТИРУВЧИ ТЎҚИМАЛАР.ТОЛАЛИ ВА МАХСУС 
ТЎҚИМАЛАР 
Бириктирувчи тўқима – бу мезенхимадан тараққий этувчи 
тўқималарнинг катта гуруҳи бўлиб, организмнинг ички мухити 
доимийлигини 
таъминловчи 
ҳужайралар 
дифферонларидан 
ва 
ҳужайралараро моддадан иборат. 
Бириктирувчи тўкима одам тана вазнининг 50%ни ташкил этади. 
Бириктирувчи тўкима энг кенг тарқалган тўкима булиб, организмда бу 
тузилма бўлмайдиган аъзо йуқ. У органлар асосини (стромасини), бошка 
тўқималар орасидага тўсиқни, терининг дерма қаватини ва скелетни хосил 
қилишда иштирок этади. 
Бириктирувчи тўқима асл бириктирувчи тўқимадан, тоғай ва суяк 
тўқимасидан иборат. Бириктирувчи тўқима трофик (ҳужайраларнинг 
озиқланишини бошқариб туради ва қон билан ҳужайра орасида модда 
алмашинувини таъминлайди), ҳимоя (бириктирувчи тўқима элементларини 
фагоцитоз қилиш ва антителолар ишлаб чиқариш орқали организмни турли 
ѐт жинслардан сақлайди),пластик, «ўрин босиш» (турли аъзолар 
жароҳатланганда, яллиғланиш жараѐнида нобуд бўлган тўқима ўрнида 
чандиқ ҳосил бўлиш биланифодаланади), механик ѐки таянч (турли аъзолар 
стромаси - асосини ҳосил қилади) вазифаларни бажаради. Механик вазифаси 
айниқса тоғай ва суяк тўқималарига хос бўлиб, улар скелет ҳосил қилади. 
Бириктирувчи тўқимада баъзи бир касалликларда экстрамедулляр оролчалар 
ҳосил бўлиб, унда қон шаклли элементлари яратилиши мумкин. 
 
 

---

АСЛ БИРИКТИРУВЧИ ТЎҚИМА 
 
Асл бириктирувчи тўқима толали бириктирувчи тўқима ва махсус 
хусусиятга эга бўлган бириктирувчи тўқимага бўлинади. 
Толали 
бириктирувчи 
тўқимада 
ҳужайра 
элементлари 
ва 
ҳужайралараро модданинг нисбати турличадир. Сийрак шаклланмаган 
бириктирувчи тўқимада ҳужайра элементлари кўп бўлиб, ҳужайралараро 
толалари эса кам. У асосан трофик, ҳимоя ва таянч вазифаларни ўтайди. 
Толалари кўплиги билан кескин фарқ қилувчи тўқима зич бириктирувчи 
тўқимадир. У кўпроқ таянч вазифасини ўтайди. Агар зич бириктирувчи 
тўқима толалари турли йуналишда ѐтса – шаклланмаган, толалар тартибли 
жойлашса шаклланган зич бириктирувчи тўқима деб юритилади.