2- ma’ruza dunyo tillarning geneologik va morfologik tasnifi; tilshunoslikning bo`limlari reja

 
Bunday tillarda bizning tushunchamizdagi so„z birligi yo„q, ya‟ni so„zlar 
gapdan tashqarida mavjud
 
bo„la olmaydi. 
Shuni ta‟kidlash lozimki, tillarning morfologik tasnifi 
nisbiy
tabiatga egadir, chunki 
o„z xususiyatlari bilan mutlaq tarzda bir guruhga tegishli bo„lgan til yo„q. Misol uchun, 
o„zbek tili asosiy xususiyatlari bo„yicha agglyutinativ tillar guruhiga kirsa ham, flektiv 
tillarga xos belgilardan xoli emas. Masalan, o„zbek tilida ham so„z tarkibidagi tovush 
o„zgarishi natijasida yasalgan so„zlar mavjudligi haqida buyuk o„zbek tilshunosi Ayyub 
G„ulomov fikr bildirib o„tganlar. U kishi 
bo„r
va 
bo„z 
(gazmol nomi), 
ko„r
va 
ko„z
, 
semir
va 
semiz
, 
qimir
va 
qimiz
so„zlarining o„zaro aloqadorligini, ya‟ni yasalganligini 
6
М.Ирисқулов. Тилшуносликка кириш. “Ўқитувчи” нашриёти, -Т,: 1992, 185-бет

---

ta‟kidlaganlar
7
. Shuningdek, 
keldim
so„zidagi 
–m
qo„shimchasi ham 1-shaxsni, ham birlikni 
ifodalaydi. Bular o„zbek tilidagi 
fleksiyaning
izlaridir. 
 

 Tilshunoslik fanining bo‘limlari 
Tilshunoslik fani quyidagi bo„limlarni o„z ichiga qamrab oladi: 
1.
Lеksikologiya 
tilning lug„at boyligini o„rganuvchi bo„limdir. Uning quyidagi sohalari 
mavjud:
1)
semasiologiya
(yun. 
semasia 
- belgi, ma‟no, 
logos
– ta‟limot, fan) so„zning 
ma‟no tomonlarini o„rganadi.
2)
onomasiologiya
(yun. 
onyma
– nom, 
logos
– ta‟limot, fan) narsa va hodisalarga 
nom berish jarayonini o„rganadi.
8