N iz o m iy n o m id a g I to sh k en t davlat ped a g o g ik a universiteti mamasoli jumaboyev

shunday kishilarga bag'ishlangan «Jonginam, shaitingni ayt» qissasi Xudoyberdi
To'xtaboevni hajvchi adib sifatida keng kitobxonlar ommasiga tanishtirdi.
Xudoyberdi To'xtaboyev uzoq yillar feletonchi b o iib ishlab,
kishilaming yurak dardini, hasratini qunt bilan o'rgandi. Bunday shikoyatlaiga
sabab bo'layotgan shaxslaming xatti-harakatlarini mufassal bilib olishga intildi.
Davrdan orqada qolgan, sarqit deb atalgan illatlar botqog'iga botgan, molu
dunyoga hirs qo'ygan shaxslar haqida birtalay feletonlar yozdi. «Sariq devni
minib», «Sariq devning o iim i» nomli asarlari ana shu faktlarni

---

umumlashtirish asosida yuzaga keldi, desak to‘g‘ri bo'ladi.
Ma’lumki, hajviy qissalarimiz barmoq bilan sanarli edi. «Kalvak
maxsum», «Toshpo'lat tajang», «Tirilgan murda», «Shum bola»dan keyin
ancha vaqt bu janrda aytarli asar yaratilmadi. Keyingi yillarda Abdulla Qodiriy
va G‘afur G'ulomning an’analarini Xudoyberdi To'xtaboyev davom ettirib,
bu «bo‘shliq»ni to‘ldirishga harakat qildi.
Xudoyberdi To'xtaboyev bolalar uchun asar yozayotgan paytda, albatta,
o'z o'quvchisini ko'z oldiga keltirib yozadi. «Olti yoshli bolaga aytayotgan gapingiz
o'n to'rt yoshli o'smiiga aytadigan gapingizdan albatta, farq qilishi kerak», deb
ta'kidlaydi a Yozuvchining bolalar va o'smiilaiga atab yozgan asarlarining qiziqaili,
o'qimishli, jozibali bo'lishining asosiy sabablaridan biri ham shu. Shuning
uchun ham Xudoyberdi To'xtaboyevning birinchi yumoristik-saiguzasht qissasi,
bolalar hayotidan olingan «Sehrii qalpoqcha» tez orada bolalar hurmatiga sazovor
bo'ldi va uni jamoatchilik juda yaxshi kutib oldi.
Yozuvchining yumorga moyilligi, oddiy vaziyatlardan ham kulgi chiqara