Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
101
qonuniyatlar masofaviy o‘qitish jarayonida ham asosiy qonuniyat bo‘lib xizmat 
qiladi; 
•
masofaviy o‘qitish tamoyillari - masofaviy o‘qitish jarayonining maqsadlari va 
qonuniyatlariga muvofiq holda uning mazmuni, tashkiliy shakllari va metodlarini 
belgilovchi asosiy (rahbariy) qoidalar; 
•
masofaviy o‘qitish metodlari - masofaviy o‘qitish kurslarida ta’lim beruvchilar bilan 
ta’lim oluvchilarning qo‘yilgan ta’limiy maqsadlariga erishishga yo‘naltirilgan 
birgalikdagi faoliyat usullari;
•
masofaviy o‘qitish vositalari - masofaviy o‘qitish kurslarida bilimlar olish yoki 
ko‘nikmalarni shakllantirish manbalari;
•
masofaviy o‘qitish shakllari - ta’lim jarayonini tashkil qilishning tashqi tomoni, 
tizimning eng qaram komponenti; 
•
masofaviy o‘qitish nazorati - masofaviy o‘qitish kurslarida ta’lim oluvchilarning 
bilim, ko‘nikma, malakalarini tekshirish, baholash va ularning muayyan davrda 
tegishli fanlar, modullar bo‘yicha ta’lim olganlik darajalarini aniqlab borish 
hisoblanadi. Bu borada agar o‘qitish texnologiyasi haqida fikr yuritiladigan 
bo‘lsa, u ta’lim tamoyillari, metodlari, vositalari va shakllarini o‘z ichiga oladi. 
Masofaviy o‘qitishda qo‘yilgan ta’lim maqsadlari va mazmun an’anaviy ta’lim 
dasturlariga muvofiq tashkil qilinishi nazarda tutiladi. Lekin o‘quv materiallarni 
ishlab chiqish va taqdim etish shakli, tyutorlar bilan ta’lim oluvchilarning hamda 
ta’lim oluvchilarning bir birlari bilan o‘zaro aloqa, munosabatlar o‘rnatish shakllari 
an’anaviy ta’limdan farq qiladi. Masofaviy o‘qitishni tashkil qilishning didaktik 
tamoyillari ham an’anaviy ta’limdagi bilan deyarli bir xil. 
Kelajakda masofaviy ta’limni yanada rivojlantirish uchun esa odatiy masofaviy ta’limni 
boshqarish tizimi, ya’ni Moodle kabi ta’lim platformalarini takomillashtirish, ularni qulay 
va yanada tushunarli funksiyalar bilan boyitish o‘ta muhimdir. Buning uchun pedagog va 
axborot texnologiyalari mutaxassislarining yaqindan hamkorligi talab etiladi.
Shunday qilib, didaktik tizimning komponentlarini belgilash masofaviy o‘qitish va 
axborot-kommunikatsiya texnologiyalari, internet tarmog‘i imkoniyatlari asosida emas, 
balki ta’limning umumiy konsepsiyasi asosida belgilanadi. O‘z navbatida ta’lim shakli 
ta’limning umumdidaktik maqsadlari va metodlarini amalga oshirishda jiddiy o‘ziga 
xoslikni kiritadi. Ta’limning hamma shakllarida shaxsga yo‘naltirilgan yondashuv bosh 
o‘rinda turadi va uni turli vositalar bilan amalga oshirish mumkin.
Shunday qilib, ayni vaqtda masofaviy o‘qitishning bir qator asosiy tamoyillari 
shakllangan va uning xususiyatlari aniqlangan bo‘lib, terminologik bazasi va tushunchalari 
ham ishlab chiqilgan hamda hozirgi kunda masofaviy o‘qitish tizimini tashkil etish va joriy 
etish uchun yetarlicha ilmiy-nazariy baza mavjud hisoblanadi.
Adabiyotlar.
1.The pedagogy of the Massive Open Online Course: the UK view. Siân Bayne and Jen Ross, the 
University of Edinburgh. The Higher Education Academy, 2013.
РЕЗЮМЕ
Ushbu maqolada xususiy tamoyillar masofaviy o‘qitishni tashkil etishning didaktik tizimi 
mohiyati haqidagi ma’lumotlar yoritilgan. Bular masofaviy o‘qitish qonuniyatlarini aks ettiradigan 
va o‘quv jarayonining maqsadi, vazifalarini qo‘yish, mazmunini ishlab chiqish va amaliyotga joriy 
etish uchun qo‘yiladigan talablarni belgilaydigan umumiy qoidalar bo‘ladi.
РЕЗЮМЕ
В данной статье представлена информация о сущности дидактической системы дистан-

---