Radio jurnaliSTİKA

Təhlil et! 
BU, o demək deyil ki, öz fikrini insanlara 
məcburən fakt kimi sırı. Təhlil sırf materialın 
hazırlanması prosesində baş verməli, topladığın 
faktlardan hansının daha vacib olduğunu müəyyən 
etməli, sonra bunu özün üçün izah etməli və 
materialı hazırlamağa başlamalısan. Unutma 
ki, jurnalist üçün qaranlıq olan, dinləyici üçün 
zülmətdir.
▪ 
Obyektiv ol! 
Bu, ən çətin məqamdır. Bir az insanın 
mahiyyətinə baş vursaq, görərik ki, əslində, 
tamamən obyektiv ola bilmərik. Çünki dünyanı 
müəyyən zaman və mədəniyyət filtrlərindən 
görürük. Bu bir növ binadan bayıra baxmaq 
kimidir: sənin və qonşunun görəcəyi mənzərə 
binanın harasında olmağından, işığın sənin və onun 
üzərinə düşmə bucağından, pəncərə şüşəsinin 
açıq ya qapalı olmasına kimi bir çox amillərdən 
asılıdır. İdeal bir mühit düzəldib sizin üçün şərtləri 
eyniləşdirməyə cəhd etsək belə, dəyişməyən 
bir şey var: sizin gözləriniz. Eyni yerdə durmuş 
olsanız da, eyni şeyi görmürsünüz. Çünki alqılarınız 
fərqlidir. Həmin məsələni jurnalistikaya da 
proeksiya edə bilərik, iki fərqli jurnalist belə heç bir 
zaman eyni dərəcədə obyektiv ola bilməz: çünki 
səninlə onun dəyərləri fərqlidir və bu insan amili 
peşəkar qərarlara mütləq və mütləq təsir edir.
BBC-də bunun üçün qəbul olunmuş müyyən normalar 
var: birincisi, hadisənin yayımı ilə şərhini ayırmaq, 
ikincisi isə hadisəyə aidiyyatı olan bütün tərəflərin 
fikirlərini efirə vermək. Son iki yüz il medianın 
dünyada inkişafı göstərdi ki, obyektivliyə nail olmaq 
üçün media resursu özü ilə mənbə arasında (xüsusən 
bu mənbə hökumətdirsə) məsafə saxlamalıdır. 
Məsələn, “Hökumət növbəti uğura imza atdı” demək 
əvəzinə, “Ekspertlərin rəyinə görə, hökumət növbəti 
uğura imza atdı”, “Hökumət rəsmilərinin sözlərinə 
görə, onlar növbəti uğura imza atdılar” demək səni 
daha obyektiv edəcək. Obyektivlik bu prinsiplər 
içində ən çətin olanıdır. Məsələn, ölkədə vətəndaş 
müharibəsi gedirsə (İrlandiyanı xatırla), iki tərəfə 
eyni qədər yer ayırmaq nə dərəcədə doğrudur? Artıq 
sorğulamağa başlamısansa, mütləq bir nəticəyə 
gələcəksən, amma nəticə obyektiv olacaqmı?
Obyektivliyə aparan yol dinləyicini sənin nə etdiyin 
və bunu niyə etdiyin barədə məlumatlandırmaqdan 
keçir. Elə ictimaiyyəti maraqlandıran da budur.