V. V. Mayskiy

Uglevodorodlar -
neftni qayta ishlash mahsulotlari, asos (basis) sifatida ishlatiladigan 
vazelin, parafin, vazelin moyi, petrolat, ozokerit, seresin kabilar qoʻllanadi. Ular kimyoviy 
barqarorligi va inertligi bilan ajralib turadi. Bu xossalar, shuningdek, oson topilishi, arzonligi 
ularni surtma texnologiyasida keng qoʻllanilishiga imkon beradi. 
1.
Vazelin
(
Vaselinum
) – yaxshi saqlanadi, indifferent, teri va shilliq qavatlardan 
soʻrilmaydi. Shuning uchun tana sirtga ishlatiladigan surtmalarni tayyorlashda keng 
ishlatiladi. 
2.
Vazelin moyi
(
Oleum Vaselini
) – rangsiz, hidsiz, ta‘msiz, yogʻsimon konsistensiyaga ega 
suyuqlik boʻlib, suvda erimaydi. Teri va shilliq qavatlardan yomon soʻriladi. 
Surtmalar asosan ofisinal boʻlib, kamdan-kam hollarda magistral yoʻl bilan tayyorlanadi. 
Surtmalar oddiy va murakkab (tarkibida 2 va undan ortiq dori) boʻladi. 
Retseptlarda surtmalar 
qisqartirilgan
va 
kengaytirilgan
koʻrinishda yoziladi. 
Qisqartirilgan shaklda retseptlar yozilganda surtmaning miqdori va uning tarkibidagi dori 
nomi va foizi koʻrsatiladi. Retseptda surtma asosi 
koʻrsatilmagan boʻlsa odatda vazelin
ishlatiladi. Surtilish yuzasiga koʻra retseptda dermatologik surtmalar miqdori 20,0-100,0 
gacha, oftalmologik surtmalar 5,0-10,0 gacha yoziladi.
Surtma asosi sifatida vazelin emas, qandaydir boshqa maxsus asos qoʻllanilganda faqat 
kengaytirilgan retsept yoziladi. Rp.: dan keyin qaratqich kelishigi bosh harfda dori 
moddasining nomi, miqdori grammlarda yoki ta‘sir birliklarida yoziladi. Ikkinchi satrda 
qaratqich kelishigi bosh harfda surtma asosi nomi va miqdori, umumiy hajmgacha (―ad‖ – 

---

41 
Manbaa:
@pharma_baza
gacha) yetkazilishi koʻrsatiladi. Uchinchi satrda 
M.f. unguentum
, toʻrtinchi satrda esa 
D.S. 
yoziladi. 
Misol.
Tarkibida 1% Neomisin sulfat boʻlgan 50 g lanolin asosli surtmaga retsept yozilsin. 
Hisob: 
100,0 – 1,0
50,0 – x 
x = 0,5
Demak tarkibida 1% Neomisin sulfat boʻlgan 50 g surtma tayyorlash uchun 0,5 g Neomisin 
sulfat olish kerak. 
Rp.: Neomisini sulfatis 0,5 
Lanolini ad 50,0 
M.f. unguentum
D.S. Jarohatlangan joyga surtish uchun. 
Agar surtma tarkibiga 1 ta dorivor modda kirgan boʻlsa va surtma asosi sifatida vazelin 
olingan boʻlsa, bunday holda retsept