Erkin umarov mahmud abdullayev

ham 
ular 
faoliyatini 
boshqarib turadi. 
Insonning halol, pok, nomusli, 
o'ziga talabchan, 
jam oatchilikning 
fikrini hurm at qilish kabi fazilatlari huquqiy 
madaniyatning 
m a’naviy 
negizi sanaladi. Albatta, insonning aksilma’naviy 
faoliyatini 
baho- 
laganda axloq ham, huquq ham o ‘ziga xos 
munosabat 
bildiradi.
M a’naviyat va huquqning o ‘zaro munosabatlari 
haqida gap 
bor- 
ganda m a ’naviy faoliyat hodisalarini huquqiy 
kafolatlash 
masala- 
si ham kelib chiqadi. «Jamiyatimizning 
ma’naviy qiyofasini 
belgilab 
beradigan barcha ijodiy m ehnat sohalari 
ham qonun 
himoyasida 
b o ‘lishi kerak. Hozirgi dunyoda ham m a 
narsa uyg'unlashtirilgan.

---

Jam iyatning biryoqlam a, tex no k ratik rivoji m illat salohiyatini 
p a s a y tirib y u b o ris h i, o g ‘ir ijtim o iy , m a ’n a v iy va siy o siy
y o 'q o tish la rg a olib kelishi m um kin va olib k elm o q d a ham » 
(I. A. Karimov.
Vatan sajdagoh kabi m uqaddasdir. 184-bet).
M a’naviyat va huquq o ‘rtasidagi aloqadorlikning o ‘ziga xos sin- 
tezini huquqiy m adaniyat tushu n chasid a k o ‘rishim iz m um kin. 
Avvalo, shuni ta ’kidlash joizki, huquqiy davlat qurishdan ko‘zlangan 
maqsad ostida har bir insonning o ‘zini shaxs sifatida his qilishi 
uchun ijtimoiy makon va im koniyat yaratilishi yotadi. «H ar bir 
shaxs o ‘z flkrining shu m am lakatda e ’tiborga olinishiga, uning fikri 
m a’lum masalalarni hal qilishi mumkinligiga ishonch hosil qilishi 
h u q u q iy d a v la t y a ra ta d ig a n im k o n iy a td ir»
(O . H u sa n o v .
Qonuniylik — huquqiy davlatning negizi. — //H u q u q iy dem okra- 
tik islohotlar. — Toshkent, « 0 ‘zbekiston», 1997 yil, 18-bet).
Prezidentim iz I. A. Karimov siyosiy-huquqiy m unosabatlarda, 
inson va davlat o ‘rtasidagi o ‘zaro aloqalarda inson m anfaatlari 
ustuvor b o'lishini alohida t a ’kidlaydi (I. A. Karimov. 0 ‘zbekis- 
tonning siyosiy-ijtimoiy va iqtisodiy istiqbolining asosiy tamoyillari. 
2 3 -b et). X alqning hu q u qiy m a d an iy atin i y u k saltirish h aq id a 
to 'x ta la r ek an , q u y id ag ilarn i a lo h id a t a ’kidlay d i: «H u qu qiy
m a d a n iy a t d a ra ja s i f a q a tg in a q o n u n la r n i b ilis h , h u q u q iy
m a ’lu m o tla rd a n x a b a rd o r b o 'lis h d a n g in a ib o ra t em as. U — 
qonunlarga am al qilish va ularga b o ‘ysunish m adaniyatidir. U — 
odil sudni hurm at qilish, o ‘z haq-huquqlarini him oya qilish uchun 
sudga m urojaat etish ehtiyoji dem akdir. H uquqiy m adaniyat de- 
gani — turli m ojarolarni hal qilishda qonunga xilof kuchlardan 
foydalanishni rad etish demakdir» ( 0 ‘sha yerda, 29-bet).
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1997 yil 29 avgustda 
tasdiqlangan «Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish Milliy 
dasturi»da ham quyidagilar yoziladi: «Yuksak huquqiy madaniyat — 
demokratik jamiyat poydevori ham da huquqiy tizim yetukligining 
ifodasidir. U jamiyatdagi turli xil hayotiy jarayonlarga faol ta ’sir 
ko'rsatuvchi fuqarolaming, barcha ijtimoiy guruhlaming jipslashuviga 
ko‘maklashuvchi, jamiyatning yaxlitligi ham da batartibligini ta ’m in- 
lovchi va mustahkamlovchi omildir. Q onunni hurm at qilish huquqiy 
jamiyatning, siyosiy va huquqiy tizimlar samarali faoliyat ko‘rsati- 
shining asosiy talablaridan biri hisoblanadi».
D arhaqiqat, huquqiy m adaniyat, uning m ohiyati va m azm u- 
nini m a’naviyatsiz tushunish m um kin emas. B inobarin, huquqiy

---

m adaniyat asosida milliy odob, axloq, a n ’analar targ‘ib etiladi, 
yuridik tushunchalarning m azm uni ochiladi, kishilarning o ‘z haq- 
huquqlarini him oya qilish tamoyili aks etadi, tan olingan huquq- 
tartibot qoidalarini ongli ravishda bajarishga d a ’vat yotadi. Jamiyat, 
davlat, oila ham da fuqarolar manfaatlarining mushtarakligi negizida 
b a rc h a sh ax slarn in g q o n u n la rg a b o 'y su n ib y ash ashlari, xalq 
irodasining ifodasi b o ‘lgan qonurilarda belgilangan tartibda faoliyat 
ko‘rsatishlari, yashashlari ifoda etiladi.
H uquqiy m adaniyat m a ’naviyatga nisbatan tor tushunchadir, 
chunki m a’naviyatda huquqiy tam oyillardan tashqari yana jam iyat, 
shaxs, m illatning ichki dunyosi, ruhiy kechinm alari, aqliy qobi- 
liyatlari, idrok va malakalari mujassam etiladi. Tadqiqotchilar yoz- 
ganlaridek, «huquqiy m adaniyatli inson o ‘z navbatida m a’rifatli 
shaxs hisoblanadi. M a’rifatli fuqaro muayyan sohada m a’lum otga 
ega b o'lish bilan bir qatorda huquqiy bilimga, xulq-atvorga ega 
b o ‘lgan fuqarolik jam iyatining qonun va qoidalariga rioya etib 
yashaydi»