Erkin umarov mahmud abdullayev

obraz 
shaklida (m oddiy obyektning ideal in ’ikosi sifatida); 
tushuncha 
shaklida (bilim ning tildagi nutqiy ifodasi); 
kategoriya
shaklida 
(obyektlaming o'zaro aloqasini aks 
ettiradigan m urakkab 
tushuncha); 
qonun (voqealarning ichki turg'un 
aloqalari, tizim larni 
tashkil etish 
usullari, ularning 
o'zgarishi, taraqqiyoti) shaklida 
nam oyon bo'lishi 
mumkin. 
Q o'lga kiritilgan bilim larning barcha 
bu k o ‘rinishlari 
umumlashtirilgan 
tarzda 
empirik, nazariy, kun-
dalik, falsafiy xarakter kasb etishi 
mum kin.
Bilim nafaqat 
fanga, balki 
san ’atga ham tegishlidir. H ar 
bir
badiiy asar o ‘z 
mazmuniga tegishli 
b o 'lg a n
em otsional-hissiy

---

jih atlardan tashqari yana hayot to ‘g‘risida, kishilar, tabiat to ‘g‘ri- 
sida m uayyan bilim larni ham ifoda etadi. Axloq qoidalari kishi­
larning axloqi, ularning o ‘zaro m unosabatlari to ‘g‘risidagi bilim
h am d ir. Siyosiy g 'o y a la r h am o ‘ziga xos bilim : u lar sin flar 
o ‘rtasidagi m unosabatlarni, hokim iyat, davlat, ijtim oiy ideallar 
to ‘g ‘risidagi tasavvurlarni ifoda- etadi.
Bilish, tafakkur, bilim jonli, faoliyatli jarayonlarni rang-barang 
shaklda ifoda etadi va u inson ongining funksiyasidir. Ong esa 
in so n n in g o ‘z - o ‘ziga, b o s h q a la rg a , ta b ia tg a , olam g a y axlit 
m unosabati tufayli yuzaga keladi. M a ’naviy m ahsulot b o 'lg an
ongda ijtim oiy borliq, kishilar real hayotining butun yig'indisi — 
borlig‘i aks etadi. Ijtim oiy ongning barcha shakllari, darajalari 
m a’naviy ishlab chiqarish sohasiga taalluqlidir.
Ijtimoiy kayfiyat, ijtimoiy psixologiya, ijtimoiy fikr. 
Bular 
jam iyat m a ’naviy hayotining m uhim sohalaridir. Dastlabki ikki 
tushuncha m a ’no jihatidan bir-biriga yaqin b o ‘lib, inson psixika- 
sini, y a ’ni ruhiyatini aks ettiradi. K ishilarning ruhiyati — ular 
m a’naviy hayotining alohida sohasini tashkil etadi. U lar organizm- 
ning ruhiy-jism oniy jarayonlariga asoslanadi. U lar his-tuyg‘ular- 
da, kayfiyatlarda, tem peram entlarda, m ayllarda, irodaviy holat- 
larda, intilishlarda va hokazolarda ongli ravishda yoki beixtiyor 
tarzda yuzaga keladi.
Ruhiyat nafaqat m a’naviy, balki amaliy hodisa hamdir, u kechi- 
riladi, seziladi va anglanadi. Iroda impulslari yoki aniq ifodalanmagan 
kechinmalar ruhiyat-psixikaning namoyon bo'lishidir. Organizmlardagi 
psixik jarayonlar ko'zga yaqqol tashlanib turm aydi. U lar psixik 
jarayonlarning barcha harakatlari bilangina emas, balki ularning 
natijalari bilan m a’naviy olamga daxldor bo‘ladi. Bilimdagi psixikani, 
sotsial aloqalar va