O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat konchilik instituti «energo mexanika» fakulteti

Bosimni va vakumni olish qurilmalari: 1-halqasimon naycha, 2-nipelli 
biriktirgich, 3-berkitish organi, 4-futor, 5-himoyalovchi truba, 6-tarmoq, 7-
tiqin qalpoqcha, 8-gayka, 9-olish trubasi. 
Gaz yoki havoli muhit bosimini va vakuumini o‟lchaydigan olish qurilmasi 
vertikal yoki biroz burchak ostida yuqoriga o‟rnatiladi. Bu holda olish qurilmsida 
va impulsli quvuryo‟lda hosil bo‟ladigan kondensat quvuryo‟lga yoki texnologik 
apparatga qaytib tushadi.
Mo‟ridan chiqayotgan gazlarning bosim impulslarini qabul qilishda olish 
qurilmasi qattiq zarrachalar eng kam to‟planadigan joyga o‟rnatiladi. G‟ishtdan 
terilgan mo‟ri va metall qoplamali mo‟rining vertikal va gorizontal qismlarida 
olish qurilmalarini o‟rnatish yo‟llari quyidagi rasmda ko‟rsatilgan.
Vakumni o’lchash uchun olish qurilmalarini o’rnatish: a,b-metall 
qoplangan, v,g-g’ishtdan terilgan gazyo’lni (mo’ri)ning vertikal va gorizontal 
qismlariga o’rnatish; 1-vakumni olish qurilmasi, 2-tiqin, 3-mustahkamlovchi 
truba, 4-impuls quvuryo’li. 
Xizmat ko‟rsatishning qulayligi uchun olish qurilmasini to‟smaqopqoqlar, 
shiberlar, quvuryo‟lning egilgan joyi flaneslar yaqinida o‟rnatmaslik kerak. 
O‟rnatishda shtuserlar va bo‟rtmalarning sifatli payvandlanishiga alohida e‟tibor 
beriladi; ularning ichki yuzalarida payvandlashda hosil bo‟ladigan oqindilar 
qolmasligi lozim. Aks holda olish qurilmalarining ichki kesimi torayib, bosim yoki 
vakuum impulsining kechikishiga sabab bo‟ladi. Bundan tashqari, olish qurilmalari 
texnologik uskuna yoki quuryo‟llarning ichiga kirib turmasligi kerak, chunki 
paydo bo‟ladigan uyurma oqim asbobning ko‟rsatishlariga ta‟sir etib, 

---

o‟lchanayotgan parmetrni buzib ko‟rsatadi. Ortiqcha qovushqoq yoki o‟lchash 
asbobining sezgir elementiga agressiv ta‟sir ko‟rsatadigan muhit bosimini yoki 
vakuumini o‟lchashda ajratib turuvchi idishlar ishlatiladi. Bunda texnologik 
apparatdan yoki quvuryo‟ldan ajratib turuvchi idishlar ishlatiladi. Bunda 
texnologik apparatdan yoki quvuryo‟ldan ajratib turuvchi idishgacha bo‟lgan 
impuls yo‟li o‟lchanayotgan muhit bilan to‟ldiriladi, impuls yo‟lining qolgan 
barcha qismi esa, ajratish suyuqligi bilan to‟ldiriladi. Ajratish suyuqligini tanlashda 
quyidagi talablar hisobga olinadi: suyuqlik o‟lchanayotgan muhitga aralashmasligi 
va qo‟shilmasligi lozim, yonmaydigan bo‟lishi va o‟lchash asbobining detallarini 
ishdan chiqarmasligi kerak.