Nazariy fizika kursi

n-
va 
k-
mezonlarni misol qilib olsa boiadi, chunki ulaming spini 
0
ga teng, 
spini lga teng b oigan yagona zarracha bu foton. Fermionlarga misol 
qilib esa elektron, proton, giperonlar, //-mezon, neytrinolami ko‘ rsatish 
mumkin, chunki ulaming spinlari ^ ga teng.
Murakkab zarachalaming taqsimoti ulaming tarkibiga kiruvchi 
elementar fermionlar sonining juft yoki toqligiga bog’ liq boiadi. Ikkita 
murakkab zarrachalaming o ‘rinlarini o ‘ zaro almashtirish bir vaqtning 
o ‘ zida bir necha juft bir xil elementar zarrachalaming o ‘ rinlarini o ‘ zaro 
almashtirishga ekvivalent boiadi. 
Bozonlaming 
o‘ mini 
o‘ zaro 
almashtirish 
toiq in
funksiyasini 
umuman 
o ‘ zgartirmaydi, 
fermionlaming o ‘ mini almashtrish esa ulaming ishorasini qarama- 
qarshisiga o ‘ zgartiradi. 
Shuning uchun toq sondagi 
elementar 
fermionlardan tashkil topgan murakkab zarrachalar Fermi taqsimotiga, 
juft sondagi fermionlardan tashkil topgan murakkab zarrachalar esa, 
Boze taqsimotiga bo‘ ysunadi. Masalan, vodorod atomi ikkita Fermi 
zarrachasidan tashkil topgan: elektron va protondan. Bu zarrachalaming
har biri + - ga teng boigan spinga ega, demak normal holatda vodorod
atomining to la spini 0 yoki 
±n
ga teng boiishi kerak. Shunday qilib, 
vodorod atomi simmetrik to iq in funksiya orqali tavsiflanadi.
218

---

Yana bir bor о ‘zaro ta'sir kuchlarini hisobga olmagan holdagi 
N
ta 
bir xil zarrachalardan tashkil topgan sistemani k o‘rib chiqaylik. Bunday 
sistemaning stasionar holatlari uchun Shredinger tenglamasi
+
4‘ (ql,q2,...,q fi) = E 4 ' ( q ],q2,...,q fl)
 
(7 .7 3 )
ko‘rinishda b o‘ ladi. Bu tenglamada har bir zarracha alohida holda 
bo‘ lishi mumkin b o‘ lgan statsionar holatlar to‘ lqin funksiyalari 
y / p i l a r bilan berilgan b o‘ lsin. Sistemaning holatini butunligicha 
aniqlash maqsadida 
alohida olingan zarrachalaming joylashgan 
holatlarini raqamlar bilan belgilash lozim. Har bir zarracha joylashgan 
holat raqamini mos holda