131-savol. Jamiyat siyosiy tizimida jamoat birlashmalarining o‘rni

133-savol. Jamiyatning siyosiy tizimi tuzulishi unsurlari. 
Siyosiy va huquqiy adabiyotlarda siyosiy tizimning tarkibiy tuzilishini tashkil etuvchi elementlar 
siyosiy hokimiyatni shakllantirish va amalga oshirishdagi o‘rniga qarab quyidagi qismlardan iborat, 
deb e’tirof etiladi: 
tashkiliy jihat 
—
davlat, siyosiy partiyalar, ijtimoiy harakatlar, jamoat birlashmalari, nodavlat 
tashkilotlar (institutsional element);
me
’
yoriy jihat 
—
huquq, siyosiy norma va an
’analar, siyosiy hayot doirasidagi axloq va madaniyat 
qoidalari (normativ element); 
aloqalar tizimiga oid jihat 
—
siyosiy institutlar o
‘rtasidagi aloqa bog‘lash vositalari va shakllari: 
saylovlar, referendumlar, ommaviy muhokamalar, majlislar, davlat va siyosiy partiyalarning aholiga 
murojaatlari, ommaviy axborot vositalarining faoliyati va boshqa kommunikativ elementlar);

---

mafkuraviy jihat 
—
siyosiy ong, jamiyatda hukmron bo‘lgan va uni yo‘nalt
iruvchi siyosiy mafkura 
(g‘oyaviy, mafkuraviy element).
134-savol. Davlat mexanizmining faoliyati prinsiplari. 
Davlat mexanizmi faoliyati va uni tashkil etishning asosiy prinsiplari: Hokimiyat vakolatlarining 
taqsimlanishi prinsipi. Qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati 
—
davlat hokimiyatining uch 
asosiy tarmog‘idir.
 
Inson va fuqarolar asosiy huquq va erkinliklarining ustuvorligi prinsipi.
Inson, uning huquq va 
erkinliklari 
oliy qadriyat sifatida e’tirof etilishi prinsipidan kelib chiqqan holda davlat mexanizmi 
(apparati) o‘z faoliyatini amalga oshirishi lozim. Davlat organlarini tashkil etishdan asosiy maqsad 
ham inson, uning manfaat va ehtiyojlarini ta’minlash, himoya qili
sh va ularga rioya etishdir. 
Demokratizm prinsipi.
Davlat mexanizmi (apparati) tashkil etilishi demokratik prinsip asosida amalga 
oshiriladi. Chunki, davlatning qonun chiqaruvchi organlari xalq tom onidan saylash orqali tashkil 
etiladi. Davlat mexanizmi (apparati) xalqning ishtirokida shakllantiriladi, xalq hokimiyatini ifodalaydi, 
u ham o‘z faoliyatida faqatgina xalq
manfaatlariga xizmat qiladi. 
Pog‘onama
-pog
‘
ona bo
‘уsunish (iyerarxiya) prinsipi.
“ Iyerarxiya” —
bir-
biriga o‘zaro bo‘ysunuvda 
bo
‘li
sh degan 
ma’noni anglatadi.
lyerarxiya 
—
pog‘onam a
-
pog‘ona, piramida, o‘zaro bo‘ysunuvdagi 
kabi so‘zlar bilan bir ma’noni anglatadi.
Oshkoralik prinsipi. 
Davlat mexanizmi (apparati)ga kiruvchi organlar 
o‘z faoliyatini oshkoralik tamoyili 
asosida amalga oshiradilar. 
Professionalizm prinsipi.
Davlat apparati xizmatchilari o‘z sohalarining yetuk mutaxassislari bo‘lib, 
ular maxsus malaka va bilimga, yetarli tajriba va amaliy uquvga ega bo‘lgan xodimlar hisoblanadi. 
Davlat apparatida xizmat qilayotgan xodimlar dastlab m
azkur soha bo‘yicha quyi
organlarda xizmat 
qilgan, ushbu sohada boy tajribaga ega bo‘lgan mutaxassis xodim bo‘l
ishi shart. 
Kollegiallik va yakkaboshchilikning birgaligi prinsipi.
Davlat apparati organlari o‘z faoliyatini 
kollegiallik va yakkaboshchilik asosida amalga oshiradilar. 
Saylanish va tayinlanishning uyg'unligi. 
Davlat mexanizmi (apparati)ning tashkil etilishi saylanish va 
tayinlanish orqali amalga oshiriladi.