131-savol. Jamiyat siyosiy tizimida jamoat birlashmalarining o‘rni

---

131-savol. Jamiyat siyosiy tizimida jamoat birlashmalarining 
o‘rni.
 
J
amoat birlashmalari, nodavlat notijorat tashkilotlari siyosiy maqsadlar uchun emas, balki ma’lum 
guruhlarning madaniy, jismoniy va malakaviy manfaatlarini qondirishga xizmat qiladi. Madaniy-
mafkuraviy tizimning vazifasi siyosiy partiyalarn
ing muayyan g‘oyalar va qarashlarga tayanishi bilan 
bo
g‘
liq . Siyosiy partiyalar jam
iyat taraqqiyotining yo‘nalishlari, hokimiyat uchun kurash uslublari va 
konsepsiyalaridan kelib chiqib, tur
li g‘oyala
rni ilgari surishlari mumkin. Siyosiy partiyalar mamlakatda 
amal qilayotgan qonunlar, huquqiy normalarga to‘la
-
to‘kis rioya qilsalar, jamiyat siyosiy tizimida 
o‘zlarining munosib o‘rinlariga ega bo‘ladilar, aks holda, ularning faoliyati davlat tomonidan to‘xtatib 
qo‘yilishi mumkin.
Jamoat birlashmalari fuqarolik, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy, huquqlar 
hamda 
erkinliklarni ro‘yobga chiqarish va himoya qilish; fuqarolarning faolligi va tashabbuskorligini,
davlat va jamiyat ishlarini boshqarishda ularning ishtirok etishini rivojlantirish; kasb-kor va 
havaskorlik qiziqishlarini qondirish; ilmiy, texnikaviy va badiiy ijodkorlikni rivojlantirish; aholining 
sihat-salomatligini saqlash, xayriya faoliyatida qatnashish; madaniy-
ma’rifiy, jismoniy
tarbiya-
sog‘lomlashtirish va sport ishlarini amalga oshirish; tabiatni, madaniy meros
obyektlarini muhofaza 
qilish; vatanparvarlik va insonparvarlik tarbiyasi; respublikalararo va xalqaro aloqalarni kengaytirish, 
xalqlar o‘rtasida tinchlik va do‘stlikni mus
tahkamlash; qonunda taqiqlanmagan boshqa faoliyatni 
amalga oshirish maqsadida tuziladi. 
132-savol. Jamiyatning siyosiy tizimi tushunchasi. 
J
amiyatning siyosiy tizimi to‘g‘risidagi ta’limotlar yurisprudensiyada XX asrning 60—
70-yillarida 
namoyon bo‘la boshladi. Siyosiy tizim masalasi huquqshunoslik fanining predmeti bo‘lib qolmay, 
balki uni siyosatshunoslik, sotsiologiya, falsafa kabi fanlar ham o‘rganadi.
Siyosiy tizim jamiyatning 
maqsad va vazifalarini belgilovchi, uning imkoniyatlarini amalga oshirishga safarbar qiluvchi 
mexanizmdir. Siyosiy tizimni siyosiy hokimiyatni shakllantiruvchi va amalga oshiruvchi vositalari 
bo‘lgan davlat tashkilotlari va siyosiy munosabatlar yig‘indisi deb tushunish maqsadga muvofiqdir.
“ 
Siyosiy tizim ” tushunchasi bahs va munozaraga boy bo‘lib, huquqshunos olimlar tom onidan turli xil 
tarzda ta'riflanadi. Siyosiy tizim 
—
xalq irodasiga muvofiq, siyosiy hokimiyatni amalga oshirishga 
xizmat qiluvchi siyosiy tashkilotlar (davlat, siyosiy partiyalar, jamoat birlashmalari, nodavlat 
uyushmalar), siyosiy norm
alar, prinsiplar, institutlar, jarayonlarning o‘zaro aloqadorligi va mushtarak 
yig
‘
in
disidir. Boshqa bir nuqtai nazarga ko‘ra, “ siyosiy tizim ” —
shaxslarning siyosiy hokimiyatni 
amalga oshirish jarayonidagi tashkiliy mustaqilligi va siyosiy faolligini rivojlantiradigan davlat, jamoat 
tashkilotlari va boshqa uyushmalarning yig‘indisidir.