|
t.me/tuit_students_chanel
8.3.-rasm. Internetda o‘zaro bog‘lanish misoli
Paketning yashash vaqti tarmoqdagi deytagramma mavjud bo‗lish vaqtining
yuqori chegarasini ko‗rsatadi. Ushbu ko‗rsatkich jo‗natuvchi tomonidan beriladi va
tarmoqlararo deytagrammaning marshrut nuqtalari bo‗ylab harakatlanishiga ko‗ra
kamayib boradi. Tarmoqlararo deytagramma vaqti qabul qilib oluvchiga yetib
borguniga qadar nol bo‗lsa, u holda ushbu deytagramma yo‗q qilinadi.
Sarlavhaning nazorat yig‗indisi undagi ma‘lumotlar himoyasini ta‘minlaydi.
Agarda modul sarlavhada xatolikni aniqlasa, u holda ushbu tarmoqlararo
deytagramma uni aniqlagan modul tomonidan yo‗q qilinadi. Qo‗shimcha
imkoniyatlar ayrim qo‗shimcha xizmatlar bajarilishini ta‘minlaydi, masalan,
ma‘lumotlarni himoyalash va maxsus marshrutlashtirish usullari.
8.2.
TCP/IP va OSI modellarini qiyoslash
Tarmoqlarni ishlashi uchun OSI modeli va TCP/IP protokollar steki zarur
hisoblanadi. OSI (Open System Interconnection) modeli 7ta pog'onadan iborat va
har bir pog'ona paket (ma'lumot uzatishning bir turi hisoblanadi) hosil qilishda o'z
belgisini qo'yib boradi. Ya'ni bunda agar ma'lumot biror qurilmadan chiqib
ketishdan oldin 7-pog'onadan boshlab pastki pog'onaga tushib borib paket
ko'rinishiga keladi va uzatiladi. Ikkinchi kompyuter uni qabul qilib olgandan so'ng
esa 1-pog'onadan boshlab yuqoriga qarab chiqib boradi va ma'lumot ko'rinishiga
t.me/tuit_students_chanel
keladi. Bunda agar qaysidir pog'onada xatolik bo'lsa, paket qaytadan so'raladi yoki
so'rov bekor qilinadi (bu tushunchalar nisbiy hisoblanib, ma'lumot almashinuv
aynan aytilganidek amalga oshirilmaydi).
OSI va TCP/IP modellari o‘rtasidagi moslik quyidagi jadvalda ko‘rsatilgan
7. Amaliy (Application)
1.
Amaliy sath
(Application)
7.
Taqdimot (Presentation)
5. Seans (Session)
4. Transport (Transport)
2.
Transport sathi
(Transport)
3. Tarmoq (Network)
3.
Tarmoqlararo aloqa sathi
(Internet)
2. Kanal (Data Link)
4.
Tarmoq interfeysi sathi
(Network
Interface)
1. Fizik (Physical)
OSI modeli etalon model bo'lib, bu faqat nazariy jihatdan mavjud. Hozirgi
kunda bu model asosida TCP/IP stek protokollariga asoslangan holda tarmoq
ishlaydi. TCP/IP ishlab chiqilishining yagona sababi OSI modelini soddalashtirish
va qulay foydalanish hisoblanadi.
ISO/OSI modelining hamma pog‘onalarining ishlashini tashkil qilishga
javobgar protokol steklaridir. Protokol steklarining ishlatilishining foydali tomoni
shundan iboratki, stekka kiruvchi hamma protokollar bitta ishlab chiqaruvchi
tomonidan yaratilgan, shuning uchun ular yuqori tezlikda va samarali ishlash
imkoniyatiga ega. Tarmoqlar yaratilgan vaqtdan beri bir necha turdagi protokol
steklari yaratilgan, ular ichida eng ko‗p ishlatiladiganlari: TCP/IP, IPX/SPX, Net
BIOS/SMB, Novell Ware, DECnet va boshqalar.Protokollar stek tarkibida bo‗lib,
ISO/OSI modelining turli bosqichlarida ishlaydi. Lekin odatda uchta protokol turi
alohida ta‘kidlanadi: transport, tarmoq va amaliy. Protokol steklaridan
foydalanishning ijobiy tomoni shundan iboratki, quyi bosqichda ishlaydigan
protokollar anchadan beri ishlatiladigan va taniqli Ethernet, FDDI va boshqa tar-
moq protokollaridir. Bu protokollarning apparat vositalar yordamida bajarilishi
sharofati evaziga bir xil qurilmalarni turli tarmoqlarda ishlatish imkoni mavjud
bo‗ladi. Shu tufayli qurilmalarning moslashuv imkoni hosil bo‗ladi. Yuqori
bosqich protokollari xususida esa har bir stek o‗z afzalliklariga va kamchiliklariga
egadir va «bir protokolga – bir bosqich» tushunchasidek aniq bog‗lanish yo‗qdir,
ya‘ni bir protokol birdaniga ikki-uch bosqichlarda ham ishlashi mumkinBundan
tashqari bizda port tushunchasi mavjud bo'lib, Port bu – mantiqiy bog'lanish tuguni
hisoblanib, bu portlar yordamida mantiqiy kerakli protokolga bog'lanish hosil
qilinadi. Ixtiyoriy so'rov biron manzildagi aynan kerakli portga murojaat qilinadi
va javob qaytarishda esa so'rov kelgan portga qayta jo'natiladi. TCP/IP da har bir
protokol uchun port mavjud. Ularning umumiy soni 65535 ta.
Har qanday texnologiya yordamida ma‘lumotlarni uzatish qanday bajarilishini
aniqlash uchun quyidagilarni ko‗rib chiqish lozim:
- tarmoqning adres makoni qanday shakllanadi va taqsimlanadi;
- IP texnologiya asosiy protokollarining mantiqiy tavsiflari (paket maydonini
Do'stlaringiz bilan baham: |
