T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

t.me/tuit_students_chanel 
6.2.-rasm. OSI modeli standartlashtirish uchun asos sifatida ko‘rinishi 
Har bir pog‘ona uchun talab qilinadigan standartlashtirishning mohiyatini 
aniqroq ko'rsatadian bo‘lsak, uchta element ahamiyatlidir: 
• Protokolning spetsifikatsiyasi: Turli xil tizimlardagi bir pog‘onadagi ikkita 
subyekt protokol yordamida hamkorlik qiladi va o'zaro ta'sir qiladi. Ikki xil ochiq 
tizim ishtirok etganligi sababli, protokol aniq ko'rsatilishi kerak. Bunga 
almashinadigan protokol ma'lumotlar birliklarining formati, barcha maydonlarning 
semantikasi va PDU (Protocol Data Unit, protokolning ma‘lumot birligi)larning 
ketma-ketligi kiradi. 
• Xizmat ta'rifi: ma'lum bir pog‘onada ishlaydigan protokol yoki 
protokollardan tashqari, har bir qavat keyingi yuqori pog‘onaga taqdim etadigan 
xizmatlar uchun standartlar kerak. Odatda, xizmatlarning ta'rifi qanday xizmatlar 
ko'rsatilishini emas, balki qanday xizmatlar ko'rsatilishini belgilaydigan 
funktsional tavsifga tengdir. 
• Manzil: Har bir pog‘ona keyingi yuqori pog‘onada sub'ektlarga xizmatlarni 
taqdim etadi. Ushbu obyektlarga xizmatga kirish nuqtasi SAP (Service Access 
Point) orqali murojaat qilinadi, shuning uchun 
tarmoq xizmatiga
kirish nuqtasi 
(NSAP) tarmoq xizmatidan foydalanuvchi transport vositasini ko'rsatadi. 
OSI arxitekturasidagi qo'shni pog‘onalar orasidagi xizmatlar primitivlar va 
parametrlar bilan ifodalanadi. Primitivlar bajariladigan funktsiyani belgilaydi, 
parametrlar esa ma'lumotlarni uzatish va ma'lumotlarni boshqarish uchun 
ishlatiladi. Primitivning haqiqiy shakli amalga oshirishga bog'liqdir. Masalan, 
protsedura chaqiruvi. 
Xizmat ko'rsatishning xususiyatlari 6.3.-rasmda keltirilgan. 

---

t.me/tuit_students_chanel 
6.3.-rasm. Xizmat ko‘rsatish ketma-ketligi 
Ushbu hodisalar ketma-ketligi 
tasdiqlangan xizmat
(tashabbuskor so'ralgan 
xizmatning boshqa tomonida kerakli natijani berganligini tasdiqlaydi), yoki 
tasdiqlanmagan xizmat
(tashabbuskor so'ralgan harakat amalga oshirilganligi 
to'g'risida hech qanday tasdiq olmaydi) turi bo‘ladi.
Nazorat savollari: 
1. Ma'lumotlar qayta ishlashning taqsimlangan tizimi qanday tashkil etilgan? 
2. Ochiq tizimlarining tavsiflari va vositalarini aniqlaydigan konseptual asosi 
nima? 
3. Ochiq tizimlar o‗zaro bog‗lanish modeli pog‗onalarida ma'lumotlarni qayta 
ishlash jaraenlari qanday amalga oshiriladi? 
4. OSI modeli ahamiyati nimadan iborat?