Тупроқни ким таҳлил. Ас ўзг

Sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan avariya holatlari 
Har bir kimyo laboratoriyasida ehtiyotsizlik oqibatida u yoki bu 
darajadagi noxush voqealar ham sodir bo‘lishi mumkin. Bunday holatlarda 
birinchi yordam ko‘rsatish mumkin bo‘lgan holatlarni keltirib o‘tamis:
 
1.
Shisha kesib olganda, shisha qoldiqlari yaralangan joydan terib 
olinadi va toza paxta yoki bint bilan artib olinib, yod eritmasi surib 
qo‘yiladi. 
2.
Kuchli jarohat olganda (ko‘p qon ketganda) - jarohat o‘rnidan 
yuqori qismi rezina jgut bilan bog‘lanadi va jgut qo yilgan vaqt, albatta, 
yozilib, jgut tagiga qistirib qo‘yiladi. Jarohatlangan joy bint bilan mahkam 
bog‘lanib, “Tez yordam” chaqiriladi. 
3.
Issiq jismlar bilan kuyganda - kuygan joy 5 %li kaliy permanganat 
eritmasi bilan yuvilib, sulfidin emulsiyasi suriladi. 
4.
Yong‘in chiqqanda oldin gaz gorelkasi va elektrni o‘chirish, 
yonuvchi moddalarni uzoqroqqa olib qo‘yish kerak. Agar idishdagi 
suyuqlik yonib ketsa, ustini qalin mato yoki asbest qog‘ozi bilan darhol 
o‘rash lozim. Agar suyuqlik to‘kilib, yonib ketsa, ustiga qum sepib 
o‘chiriladi. Kuchli yong‘in chiqqanda darhol o‘t o‘chirish xizmatiga xabar 
berish darkor. 
5.
Laboratoriyada ba’zan kislotalar, ishqorlar va boshqa o‘yuvchi 
moddalar ta’sirida kuyish holatlari ro‘y berishi mumkin. Kislotalarning 
ichida eng xavflisi konsentrlangan kislotalar bo‘lib, terining kuygan joyida 
yara hosil qiladi va chandiqli iz qoldirishi mumkin. Kuchli konsentrlangan 
kislotalar bilan kuyganda - jarohat sovuq suv bilan yaxshilab yuviladi va 
oddiy choy sodasi sepib qo‘yiladi. 
6.
Ko‘zga kuchli konsentrlangan ishqor sachraganda, birinchi 
navbatda, ko‘zni tezda ko‘p miqdordagi toza suv bilan yuvish kerak, 
so‘ngra 2% li bor kislotasi bilan yuviladi. Kuchli kislota sachraganda ham 

---

19 
ko‘zni toza suv bilan tez yuvib, ishqalamasdan, choy sodasining kuchsiz 
eritmasi bilan chayiladi va albatta, yaqin yerdagi ko‘z shifokoriga murojaat 
qilish lozim. 
7.
Laboratoriyada kishi ko‘pincha is gazi, vodorod sulfid, ammiak va 
boshqa gazlar bilan ham zaharlanishi mumkin. Bu gazlar bilan 
zaharlanganda bosh aylanishi, darmonsizlanish, ko ngil aynishi, ba’zan 
qusish holatlari yuz beradi. 
8.
Laboratoriyada gazlar bilan zaharlanganda (azot bug‘lari, brom, 
ammiak va boshqalar) – bemor toza havoga olib chiqiladi, kerak bo‘lsa 
sun’iy nafas oldiriladi. Brom yoki xlor gazlari bilan zaharlanganda esa 10 
% li ammiak sekin-asta hidlatiladi. Xona yaxshilab shamollatiladi. 
9.
Xlorid kislota, sulfat kislota, azot va sirka bilan zaharlanganda - 
bemorga magneziya suspenziyasi, sut, qatiq yoki ko‘p miqdorda un 
qo‘shilgan suv ichiriladi. 
10.
Ishqorlar 
bilan 
zaharlanganda 5%li sirka kislotasi 
qo‘shilgan yoki limonli suv 
ichirib yuborish lozim. 
11.
Har bir laboratoriyada 
tibbiyot aptechkasi bo‘lishi, unda 
birinchi yordam ko‘rsatish uchun 
quyidagi dori–darmonlar doimo 
mavjud bo‘lishi kerak: 
•
bint; 
•
toza paxta; 
•
streptotsid; 
•
sulfidin emulsiyasi; 
•
2% li bor kislotasi; 
•
5% li choy sodasi eritmasi yoki tuz holatdagisi; 
•
10%li ammoniy karbonat eritmasi; 
•
10%li ammiak eritmasi; 
•
magneziya suzpenziyasi; 
•
5%li sirka kislotasi eritmasi; 
•
valeriana tomchilari.