Тупроқни ким таҳлил. Ас ўзг

I BOB. TUPROQSHUNOSLIK LABORATORIYALARIDA 
ISHLASH TARTIB - QOIDALARI VA EHTIYOT CHORALARI 
Tayanch iboralar. 
К
imyoviy tahlil, texnika xavfsizligi, kuchli kislota, sulfidin 
emulsiyasi, bor kislotasi, ammoniy karbonat eritmasi, magneziya 
suzpenziyasi, valeriana tomchilari. 
Tuproqshunoslik 
laboratoriyasi 
oliy 
o‘quv 
yurtlarida, 
kriminalistlar va qishloq xo‘jaligi xodimlarini tayyorlaydigan o‘quv 
yurtlarida, har bir viloyat, tuman va xo‘jaliklarda tashkil etilgan.
Kimyo - xalq xo‘jaligining turli sohalariga kirib borgani uchun ham, 
uni har xil soha mutaxassislari bilishlari kerak. Sohaga tegishli bo‘lgan 
kimyo laboratoriyalari aksariyat ilmiy tadqiqot institutlarining asosiy 
qismidir.
Tuproqshunoslik laboratoriyalarida ishlash tartib-qoidalari bilan 
tanishishdan avval ularni kerakli uskunalar bilan jihozlash va albatta, 
texnika xavfsizligi qoidalari to‘g‘risida ma’lumot berib o‘tamiz.
Birinchi navbatda, barcha laboratoriya xonalarida qanday analiz 
bajarilishidan qat’i nazar ventilyatsiyali va mo‘rili shkaflar ishlab turishi 
kerak. Bu shkaflarda o‘tkir hidli yoki xavfli moddalar bilan tajribalar 
o‘tkaziladi.
 
1-rasm. Laboratoriya xonalarining ko‘rinishi 
Laboratoriyalar maxsus stollar bilan jihozlangan bo‘lib, ularning usti 
agressiv 
moddalardan 
shikastlanmasligi 
uchun 
sopol 
yoki 
polivinilxloriddan tayyorlangan kimyoviy barqaror plitkalar bilan 
qoplangan bo‘lishi kerak.

---

14 
Laboratoriya stollarining tortma va javonlari - tagi yassi va yumaloq 
standart kolbalar, ilonizisimon va sharsimon sovutgichlar, o‘lchov 
silindrlari hamda stakan, pipetka, probirka va ochiq alangaga qo‘yib isitish 
mumkin bo‘lgan oddiy hamda maxsus shishadan tayyorlangan boshqa 
kimyoviy idishlar saqlashga mo‘ljallangan. 
Yopiq spiralli elektr plitkalar va qum solingan maxsus idishlar (qum 
hammomlari) moddalarni qaynatish yoki isitish uchun ishlatiladi.
Shisha – laboratoriya idishlarini tayyorlashda eng kerakli materialdir. 
U tiniq, qattiq bo‘lib, ko‘pgina kimyoviy reagentlar ta’sirida erimaydi va 
ayrimlari olovga ham chidamli. Shishadan bo‘lgan laboratoriya asboblarini 
yig‘ishda ko‘pincha alohida elementlarni ulash, biriktiruvchi naylarni 
egishga to‘g‘ri keladi. 
Qaynash temperaturasi past bo‘lgan suyuqliklarga mo‘ljallangan 
shisha qismlardan tuzilgan haydash qurilmasini turli metall shtativ va 
qisqichlar yordamida tezda yig‘ish mumkin.
To‘q rangli shisha idishlarda yorug‘lik ta’sirida parchalanib ketadigan 
reaktivlar saqlanadi. Masalan, kumush nitrat. 
2-rasm. Laboratoriya idishlari