Тупроқни ким таҳлил. Ас ўзг

 

---

51 
III BOB. KIMYOVIY ERITMALAR 
Tayanch iboralar 
Eritma, suyultirilgan eritmalar, to‘yingan eritma, foiz eritma, molyar 
eritma, eritma muhiti, kimyoviy indikatorlar, kislota, ishqor. 
Ikki yoki bir necha komponentdan iborat bo‘lgan qattiq yoki suyuq 
gomogen sistema 
eritma 
deyiladi. 
Moddalarning eruvchanlik va erituvchi xususiyatiga qarab 
suvli 
eritmalar va suvsiz eritmalar 
bo‘ladi. Suvli eritmalarni tayyorlashda har 
doim distillangan yoki mineralsizlashtirilgan suv, ba’zan esa bidistillyat, 
ya’ni ikki marta haydalgan suv ishlatiladi. Eritmalar saqlanadigan idish 
yaxshilab yuvilgan bo‘lishi, qanday eritma solinganligi, ya’ni uning nomi, 
konsentratsiyasi va tayyorlangan vaqti idish yorlig‘iga belgilab qo‘yilgan 
bo‘lishi kerak.
Eritma solingan idishni qopqog‘i bilan yaxshilab berkitib qo‘yish 
kerak. Har bir eritmaning saqlash usullari mavjud bo‘lib, ular eritma tarkibi 
va saqlanish muddatiga bog‘liq bo‘ladi. Masalan, kumush nitrat (AgNO
3
,)
natriy tiosulfat (Na
2
S
2
O
3
), kaliy permanganatni rangsiz idishlarda saqlash 
mumkin emas, ular jigarrang yoki ustiga to‘q rangli shisha idishlarda 
qorong‘i joyda saqlanadi. Agar tarkibida oksidlovchi va qaytaruvchi 
moddalar bo‘lsa tez eskirib qolishi mumkin. (masalan, Mor tuzi). Bunday 
moddalarni keragida oz-ozdan ishlatish ma’qul. 
Eritma yoki erituvchining ma’lum og‘irlik miqdorida yoki ma’lum 
hajmda erigan moddaning og‘irlik miqdori 
eritma konsentratsiyasi
 
deyiladi. Eritmalarning solishtirma og‘irliklari, ko‘pincha, areometrlar 
yordamida aniqlanadi. Har qanday eritma erigan moddadan yoki erigan 
turli xil moddalar aralashmasi va erituvchidan, yoxud har xil erituvchilar 
aralashmasidan hosil bo‘ladi. 
Eritmaga o‘tganda o‘zining toza holdagi agregat holatini saqlab 
qoluvchi moddaga 
erituvchi
 
deyiladi. Masalan, osh tuzi suvda eriganda, 
suv erituvchi hisoblanadi (ko‘p miqdorda olingan suyuqlik erituvchi 
hisoblanadi).