Тошкент архитектура – Қурилиш институти муталова барно иргашевна таълимда инновацион технологиялар

Тупроқли асосларни цементлаш йўли билан маҳкамлаш 
Бу усулда тупроқ цемент қоришмаси билан маҳкамланади. Бу усул шағалли 
тупроқлар, йирик донали қумлар, дарзсимон тошлоқ жинсларни маҳкамлаш учун 
қўлланади. Инъектор атрофидаги тупроқларни маҳкамлаш радиуси тупроқ 
хусусиятларига боғлиқ. 
Цементлаш цемент суспензиялари билан, ҳамда лой, қум, қумоқ тупроқ 
(суглинок) ва инерт материаллар қўшилган цемент қоришмалари билан амалга 
оширилади. 
Аввал юк кўтарувчи ва тўшама тупроқларнинг хусусиятлари аниқланади ва 
цементланиши керак бўлган тупроқлар зонаси ва ҳажми белгилаб олинади. 
Кейин фундаментлар бўйлаб траншеялар қазилади, уларнинг тубида керакли 
масофада пневматик отбойка болғалари билан инъекторлар қоқилади. Инъектор 
штанга учлиги ва каллакчадан иборат бўлади. Штанга диаметри 25-75 мм, узунлиги 

---

44 
1-1,5 м га тенг деворлари қалин трубалар бўғимларидан йиғилади; трубалар 
тупроққа кўмилган сари, бўғимлар ўзаро муфталар билан бириктирилади. Баъзида 
инъекторлар бевосита ер устидан ёки ертўла полидан қоқиб киритилади. 
Инъекторлар орқали 1:1 ёки 1:2 таркибли суюқ цемент қоришмаси 0,3-0,6 МПа 
босим остида юборилади. Ҳар бир қудуққа тўлиқ тўйиниш содир бўлгунга қадар 
цемент қоришмаси босим остида юборилади, бунинг натижасида босим 12-15 % га 
ортади. Босим қоришма узатмасининг инъектор билан бирлашган ерида ўрнатилган 
манометр бўйича аниқланади. Қоришма сарфи цементланиши лозим бўлган 
тупроқнинг таҳминан 15-40 % и хажмида қабул қилинади. Қоришма узатмалари 
инъекторга диаметри 25 мм бўлган водопровод ёки газ трубаларидан, 0,7 МПа 
босимига мўлжалланган эгилувчан зирҳланмаган шланглардан, катта босимларда 
эса зирҳ билан қопланган шланглардан монтаж қилинади. Қоришма узатмасининг 
узунлиги 25 м дан ошмаслиги керак. Инъекторлар вертикал ва бурчак остида 
жойлаштирилиши мумкин. Бурчак остида жойлаштирилганда, фундамент остидаги 
тупроқларни ҳам цементлаш мумкин бўлади. Тупроқ қандай қоришма билан 
цементланган бўлса, қудуқ ҳам шундай қоришма билан тўлдирилади (3,7; 3,8-расм).