Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti hayot faoliyati xavfsizl

0 ’qituvchilar 
va 
tibbiyot xodimlarini mehnati 
- bu odamlar bilan boliq 
mehnal: blib, vaqt etishmovchiligi, to’g’ri qaror qabul qilinishi, asab zo’riqishiga 
olib keladi.
0 ’quvchi 
va talabalar mehnati 
- buning asosini imtihon va sinovlar tashkil etadi. 
Bunda asosiysi xotira va e'tibor kproq ishlaydi.
Ijodiy meqnat 
- bu eng qiyin mehnat blib, unda yaxshi xotira va e'tibor talab 
qilinadi. Ijodiy mehnat yozuvchi, kompozitor, rassom va arxitektorlarga xosdir. 
Ularda asab tolalari charchaydi, taxikardiya, qon bosimi oshishi, harorat ktarilishi 
kuzatiladi.
4. Meqnatning iiziologik tamoyillari va charchashning profilaktikasi.
Ish paytida inson organizmida turli xil fiziologik zgarishlar kuzatiladi. Har bir ish 
z qiyinchiliklariga ega va insonning barcha a'zolarining faoliyatini jamlaydi. 
Markaziy asab sistemasi asosiy ringa ega. Bu asab sistemasi har bir inson 
harakatini matadi. Bunday qoida 
“dinamik stereotip” 
deb ataladi. Dinamik
18

---

stereotipni asosiy tushunchasi shundaki, u markaziy asab sistemasiga asab 
protsesslarini kiritgan. Dinamik stereotip ortiqcha harakatlarga yo’] qo’ymaydi, 
energiyani tejaydi va charchashni uzoqlashtiradi, hamda, mehnat faoliyatida sharoitni 
o’zgarishiga 
m
osiaydi. Mehnat jarayonida fiziologik sistemalar faollashadi. Jismoniy 
sharoitda “vegetativ” sistema faollashadi (qon yurishi, nafas olish, yurak urishi 
yuqori darajada o’sadi).
Aql faolligi davomida miyaning har bir bo’linmlari faollashadi, qon borishi va 
kislorod talabi oshadi. Mehnat fiziologiyasida asosiy tushuncha 
- bu ishga 
layoqatlilik va xolsizlikdir.
5. Ishga yaroqliiik
Ishga yaroqlilik vaqti -vaqti bilan zgaradi va