Havola bo‘lakli qo‘shma gaplar taraqqiyoti reja: bmi

(Xudo kimniki beklikka loyiq ko‘rsa, unga bu ish uchun idrok va 
ko‘ngil ham beradi). 
Mazkur gap ikki havola bo‘lakli to‘ldiruvchi ergash gapli 
qo‘shma gap hisoblanadi. Ushbu gapda ergash gap (Xudo kimniki beklikka loyiq 
ko‘rsa) bosh gapdan (unga bu ish uchun idrok va ko‘ngil ham beradi) oldin kelgan. 
Ergash gapda – 
kimki 
olmoshi havola bo‘lak vazifasida kelgan, bosh gapda 
unga 
olmoshi qo‘llanib, vositali to‘ldiruvchi vazifasida kelgan.

Qayu begda bo‘lsa bu arquq qilinch, 
Ishi – barcha tetru, sevinchi – saqinch. 
(Qutadg’u bilig 34-bet)
 
(Qaysi bek yomon qiliqli bo‘lsa, Barcha ishi ters bo‘lib, sevinchlari 
qayg’uga aylanadi). 
Ushbu gap ikki havola bo‘lakli aniqlovchi ergash gapli 
qo‘shma gap hisoblanadi. Mazkur gapda ergash gap tarkibida 
qaysi
olmoshining 
arxivarianti 
“qayu” 
olmoshi qo‘llanib, havola bo‘lak bo‘lib kelgan, bosh gapda 
“o‘shaning” 
olmoshi gapda qo‘llanilmagan bo‘lsada, lekin uning o‘rni sezilib 
turadi.
 
…
Qayu elka bo‘lsa bu yanglig’ begi 

Qutuldi ul el budni ketti igi. 
(Qutadg’u bilig 124-bet) 
 
(Qaysi elning begi shu yanglig’ bo‘lsa, O‘sha el barcha xavfdan xalos 
bo‘ladi). 
Ushbu gap ikki havola bo‘lakli ega ergash gapli sanalib, ergash gapda 
qaysi olmoshining arxivarianti – 
qayu 
olmoshi, bosh gapda esa o‘sha olmoshining 
arxivarianti – 
ul 
olmoshi qo‘llanilib, gapda ega vazifasida kelgan.

Kishilik qilurqa kishilik anut,
Kishilik tengincha tora qil yanut. 
(Qutadg’u bilig 46-bet) 
 
(Kim odamgarchilik qilsa, sen unga yaxshilik bilan javob qaytar). 
Mazkur gapdagi ergash gap tarkibida 
kim 
havola bo‘lagi qo‘llanilgan hamda 
vositali to‘ldiruvchi vazifasida kelgan. Mazkur qo‘shma gapning har ikkala 
qismida ham havola bo‘lak mavjudligi sababli, havola bo‘lak real, lekin