|
PSIXOLOGIK TAVSIYA
Ichki ishlar idoralari xodimlari xissiyotga beriluvchan bo‟lmasliklari va irodali
bo‟lishliklari juda muhum. Ichki ishlar idoralari xodimlarining faoliyati o‟ziga xosligi
bilan ajralib turadi. Chunki ular doimo turli toifadagi odamlar bilan uchrashadilar,
muloqotga kirishadilar.
Ichki ishlar idoralari xodimi fuqarolarning xavfsizligi, tinchligi, haq-huquqi va
erkinliklarini ta‟minlashga mas‟ul bo„lgan davlat xizmatchisi hisoblanadi. Ana shu mas‟uliyat
xodimdan birinchi navbatda o„z kasbining bilimdoni, ustasi bo„lishni talab qiladi.
O„z kasbining bilimdoni bo„lish uchun nafaqat yuridik fanlarni, balki shaxslarning ruhiy
holati va kechinmalarini ham yaxshi bilish kerak bo„ladi. Bu esa har bir ichki ishlar idorasi
xodimidan psixologiya ilmining sir-asrorlaridan xabardor bo„lish va shu asosda qonuniy xatti-
harakatlarni amalga oshirishni taqozo etadi. Shuning uchun ham bu haqda O„zbekiston
Respublikasi Prezidenti Islom Karimov: «Psixologiya fani biz uchun eng zarur sohalardan biri.
Psixologiyani o„rganish – hayotni, insonni o„rganish degani deb aytib o`tganlar.
Ichki ishlar idoralari xodimlarining faoliyati jamiyatda mavjud bo„lgan barcha
kasblardan, birinchidan, davlat tomonidan qat‟iy belgilab berilgan qonunlar, buyruqlar, nizom
va yo„riqnomalar asosida ish ko„rishi; ikkinchidan, bevosita jinoyatchilar dunyosi bilan
ishlashi; uchinchidan, hayotining doimo xavf-xatar ostida bo„lishi; to„rtinchidan, davlat
hokimiyatining vakili sifatida ish ko„rishi bilan ajralib turadi.
Ichki ishlar idoralari xodimlarining kasbiy faoliyatida diqqatning asosiy xususiyatlari
(taqsimlanishi, tarqoqligi, barqarorligi, tez o„rin almashishi) ham o„zisha xos ahamiyat
kasb etishi, ya‟ni sodir bo„lgan voqea-hodisalarning zarur tomonlarini o„rganish va
aniqlik kiritishda, jinoyatchi shaxsning psixik holatini kuzatishda qo„l kelishini anglab yetish
lozim.
Ichki ishlar idoralari faoliyatida ham sezgining o„rni beqiyosdir. Kasbiy sezgirlik
his qilish jarayonlarini mashq qildirish orqali rivojlantiriladi. Bu xususiyat faoliyat davomida
shakllanib boradi. Masalan, yo„l-patrul xizmati xodimi o„z faoliyati mobaynida kelayotgan
mashina tovushidan undagi texnik nosozliklarni aniqlay boshlaydi. Shu nuqtai nazardan idrok
ichki ishlar idoralari xodimlarining kasbiy faoliyatida muayyan o„ziga xos xususiyatlarni
namoyon etadi. Ya‟ni, ichki ishlar idoralari xodimi aniq ma‟lumot olish uchun guvoh,
jabrlanuvchi, gumon qilinuvchi yoki ayblanuvchini kuzatayotganda o„rganilayotgan obyekt
to„g„risida turli ko„rinishlarda olingan tasavvur va tushunchalarni yaxlit holatda idrok qiladi.
Ichki ishlar idoralari xodimlari voqelikni to„g„ri idrok etishlari uchun uning prinsiplariga rioya
qilishlari zarur.
83
Ichki ishlar idoralari faoliyatida tafakkur kasbiy masalalarni yechishga oid holat va
hodisalarning mohiyatini tez anglash, turli tuman axborotlar ichidan zarurini ajratib olish, ular
o„rtasidagi farq va tafovutlarni oson aniqlash, ko„pchilik ilg„ay olmaydigan mayda
narsalarni ko„rish bilan ularni turli harakat, shakllarda obrazlashtirish, jonlantirishda
namoyon bo„ladi.
Ichki ishlar idoralari xodimi oldida turgan vazifalarni hal etishi uchun uning kasbiy
tafakkurini rivojlantirish katta ahamiyatga ega. Idrok va tasavvurda aks etadigan narsa
tafakkurda taqqoslanadi, tahlil qilinadi va umumlashtiriladi.
Ichki ishlar idoralari xodimi fikrlash orqali masalani samarali hal qilishda to„xtovsiz
ishlaydi, bunda ijodiy jarayon – tafakkur ishga tushadi. Bu bosqichda yangi ma‟lumotlar
izlanadi, zarur materiallarni yig„ish, ishga daxldorlarni so„roq qilish amalga oshiriladi. Keyin
barcha ma‟lumotlar umumlashtiriladi, tahlil qilinadi va ular asosida turli taxminlar ilgari
suriladi.
Ichki ishlar idoralari xodimlaring diqqatini kuchaytirish usullari:
javobgarlik hissini sezish, faoliyat samaradorligini belgilovchi ahamiyatli tomonlarni
hisobga olish;
muayyan xatti-harakatlarni amalga oshirishda irodaviy kuchga tayanish;
obyektni «e‟tibor bilan kuzat», «yaxshilab qara», «yana bir bor tekshir» kabi diqqatni
kuchaytiruvchi buyruqlarni berish;
salbiy hissiyotlarni kuzatish jarayoniga aralashtirmaslik;
kuzatuvchanlik faoliyatini susaytiruvchi omillarni inobatga olmaslik
84
Do'stlaringiz bilan baham: | 
