O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti «Atrof muhit himoyasi va ekologiya» kafedrasi

NAZORAT UCHUN SAVOLLAR 

1. 

Tog’ jinslari deb nimaga aytiladi? 

2. 

Tog’ jinslariga tasnifnoma berishda qaysi xususiyatlari e‘tiborga 

olinadi? 

3.  Aktsessor minerallar deb nimaga aytiladi? 

4. 

Tog’ jinslarining strukturasi tog’ jinslari tarkibiy qismining qanday 

belgilarini 

ko’rsatadi? 

5. 

Tog’ jinslarining teksturasichi? 

6. 

Tog’ jinslari nechta genetik sinflarga bo’linadi? 

7. 

Magmatik tog’ jinslari qanday hosil bo’ladi? 

8. 

Effuziv va intruziv tog’ jinslari to’g’risida qanday tushunchaga 

egasiz? 

9. 

Magmatik jinslarni guruhga bo’lish uchun qanday xususiyatlari 

e‘tiborga olinadi? 

10. 

Magma qachon yopishqoq va quyuq, suyuq va harakatchan bo’ladi? 

11. 

Cho’kinditog’ jinslari deb nimaga aytiladi? 

12. 

Cho’kindi jinslarning hosil bo’lishi va o’zgarish jarayonlari qanday 

bosqichlarni o’z ichiga oladi? 

13. 

Cho’kmalarning hosil bo’lish sharoiti qanday omillar bilan 

belgilanadi? 

14.  Tsementlash tsementning qanday xususiyatlariga qarab turlarga 

ajratiladi? 

15.  Lyosslar qanday jinslardan tashkil topgan? 

16. 

Gilli jinslarga qanday jinslar kiradi va necha guruhga bo’linadi? 

17. 

Metamorfik tog’ jinslari qanday hosil bo’ladi? 

Zilzila  zarbi  ta‘siridan  suv  omborlarida  to’lqinlar  ko’tarilishi 

qirg’oq  atroflarini  suv  bosishi  va  shu  atrofda  joylashgan  imorat  va 

inshootlarni buzishi mumkin. 

Keyingi  vaqtlarda,  adabiyotlarda,  chuqur  tog’  vodiylarida  suv 

omborlari  qurilishi  munosabati  bilan  sodir  bo’ladigan  zilzilalar 

to’g’risida  ma‘lumotlar  paydo  bo’la  boshladi.  Shuni  aytish  mumkinki, 

ayrim  yerlarda  suv  omborlari  qurilishi  bilan  seysmik  hodisalar 

faollashgan  ayrim  yerlarda  esa  seysmik  hodisalarning  faolligi  keskin 

kamaygan.  Masalan  Mid-Leyk  (AQSH),  Vayong  (Italiya),  Movuazen 

(SHvetsariya), Koyna (Hindiston) suv omborlari qurilishi va to’ldirilishi 

jarayonida  uning  chuqurligi  ma‘lum  balandlikga  yetganda  zilzila  sodir 

bo’la  boshlagan,  seysmik  viloyatlarda  Orovil  (AQSH),  Kremosta 

(Gretsiya)  Mangla  (Pokiston)  suv  omborlari  qurilishi  va  to’ldirilishi 

jarayonida  zilzila  hodisasining  faolligi  keskin  pasaygan  yoki  umuman 

to’xtab qolgan. 

Inshoot  loyihasi  tayyorlanayotgan  maydon  aniq  injener-geologik 

tadqiqot  ishlari  asosida  mikroseysmik  tumanlarga  bo’linadi.  Bunda 

ajratilgan  har  bir  maydon  uchun  tog’ jinslarining  holatini,  tarqalishini, 

qalinligini  va  sizot  suvlarining  yotish  chuqurligini  hisobga  olinadi  va 

zilzila kuchi bir yoki ikki ballga ortishi yoki kamayishi mumkin.