O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti «Atrof muhit himoyasi va ekologiya» kafedrasi

3.4.  Metamorfik 

–  o’zgargan  tog’  jinslari.  Metamorfik  tog’ 

jinslari  magmatik  va  cho’kinditog’  jinslarining  yuqori  harorat,  bosim, 

qayn

oq  eritmalar  va  gazli  birikmalar  ta‘sirida  chuqur  o’zgarishlarga 

uchrashi natijasida vujudga keladi. 

Bu  ta‘sirlar  natijasida  tog’  jinslarining  mineralogik  tarkibi, 

strukturasi  va  teksturasi  o’zgaradi.  Masalan,  amorf  opal  -  kvartsga, 

limonit-gematitga, gema

tit esa magnetitga aylanadi. Tog’ jinslarida shu 

vaqtning o’zida qayta kristallanish ham sodir bo’ladi. Masalan, organik 

g’ovakli  ohaktosh-marmartoshga,  qum-yaxlit  zich  kristallik-kvartsitga, 

gillar-turli slanetslarga aylanadi. 

Barcha-metamorfik  jinslar  to

’liq  kristalli  tuzilishga  ega  va  bu 

tuzilish  qayta  kristallanish  jarayonida  vujudga  keladi.  Metamorfizm 

ta‘sirida  o’z  strukturasini  to’liq  o’zgartirgan  jinslarni  kristalloblastik 

jinslar  deb  ataladi.  Metamorfik  jinslar  uchun  slanetssimon,  lentasimon, 

yaxlit,  kuzoynaksimon  (xol-xol)  teksturalar  xarakterlidir.  Slanetssimon 

tekstura-minerallarning  parallel  joylashishi  bilan  xarakterlanadi. 

Shuning  uchun  jinslar  shu  yo’nalish  bo’yicha  plastinkalar  ko’rinishida 

ajraladi.  Lentasimon  tekstura  turli  tarkibdagi  mineralning  taram-taram 

(yo’l-yo’l)  bo’lib  joylashishi  bilan  xarakterlanadi.  Yaxlit  tekstura 

mineral donalarining bir tekis zich joylashganligini ko’rsatadi. 

Kuzoynaksimon  tekstura-mayda  donali  asosiy  massa  tarkibida 

dala  shpatining  yumaloq  yoki  cho’ziq  bo’laklarining  mavjudligini 

ko’rsatadi (2-jadval). 

Qayta hosil 

bo’lish jarayonida, qaysi bir ta‘sir etuvchi omil asosiy