O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti «Atrof muhit himoyasi va ekologiya» kafedrasi

potash

О

К

opal

O

nH

SiO

raolinit

O

H

SiO

O

Al

O

nH

СО

ortoklaz

SiO

O

Al

O

K

3

2

2

2

2

2

3

2

2

2

2

3

2

2

2

2

6





















 

 

Qora 

rangli 

temir 

magniyli 

silikatlarning 

gidrolizi, 

alyumosilikatlarga  nisbatan  jadallashgan  holatda  o’tadi.  Bunda 

34 

51 

---

  

CHo’kma  tarkibida  parchalangan  jins  bo’laklaridan  cho’kmaga 

tushgan bioqim yo va kimyoviy komponentlardan tashqari, oz miqdorda 

kislorod,  kremniy,  temir,  marganets  gidrooksidlarning  eritmalari,  tirik 

bakteriyalar va organik m

oddalar mavjud bo’ladi. Demak cho’kma ko’p 

komponentli o’zgaruvchan turli fizik, kimeviy va organik o’zgarishlarga 

uchragan  tizimni  ifoda  qiladi.  Diagenez  bosqichi  mobaynida  cho’kma 

zichlanadi  va  namligi  kamayadi,  kolloidlar  paydo  bo’ladi  va  eskiradi 

(qariydi),  il  eritmalaridan  yangi  minerallar  hosil 

bo’ladi  bir  xil 

minerallar  o’zgarib  yangilari  paydo  bo’ladi,  cho’kmadagi  moddalar 

aralashadi va ikontsentratsiyasi o’zgaradi. 

Diagenez  natijasida  cho’kmalar  cho’kinditog’  jinslari  aylanadi. 

Odatda  (ko’pincha)  cho’kma  qattiq  holatga  o’tishi-tsementlanishi 

mumkin. Lekin tsementlanmagan holatda qolish hollari ham uchraydi. 

CHunki  jinslar  hosil 

bo’lish  sharoitiga  ko’ra  chaqilgan  (siniq, 

bo’lakli),  gilli,  xemogen  va  organogen  jinslariga  bo’linadi.  Sinf 

jinslarning  tasnifnomasiga  asos  qilib  uning  strukturasi  (donalarining 

kattaligi) tsementning mavjudligi va mineralogik tarkibi olingan.