|
Jum alistikaning qaram ligi qachon oshdi?
8. Matbuot erkinligiga oid qonunlarimizni sharhlab bering.
3.4. Pablik rileyshnz
Pablik rileyshnz iborasi o ‘zbek jumalistikasida mavjud boiishiga
qaramay uncha ommalashmagan edi. Vaholanki, mazkur atama birinchi
bor qo‘llanilganiga 200 yildan oshdi. Bu atamaning rivoji asosan XX
asrdan boshlandi.
K o‘pgina o‘z matbuoti yo'q vazirlik va tashkilotlarda matbuot xizmati
barpo etildi. Uning xodimlari, aksari holda yozishni, fikr yuritishni, tahlil
qilishni biladigan va oV.lari haqqoniy m a’lumotlar tayyorlay oladigan va
OAVga taqdim etadiga’ii jurnalistlar edi.
Bu matbuot xizraati xodimlari ya’ni piarmenlar yozgan va tarqatgan
materiallari auditoriyada salbiy hissiyotlar keltirib chiqarmaslik kerak.
Pablik rileyshnz yoki PR xodimlarini jurnalistlar kasbdosh deb
biladilar va hamkorlikda faoliyat yuritishadi. Aslida shunday bo‘lishi
kerak.
126
Pablik rileyshnz borasida gap borganda hech ikkilanmay PR
jurnalistika negizida paydo bo'lganligini e ’tirof etish kerak. U xuddi OAV
singari demokratik jamiyat sharoitidagina haqiqiy bo ‘lishi mumkin.
XX asr o ‘zbek jumalistikasiga nazar solinsa, deyarli yetmish yil
mobaynida matbuot xizmati yolg‘on-yashiq axborotlar tayyorlaganini
bilamiz. Chunki avtofitar jamiyat matbuot xizmatiga ham hukmronlik
qilgan, ular tayyorlagan materiallar senziira qilingan. Shu boisdaflmikan,
Pablik rileyshnz xodimlariga salbiy munosabat saqlanib qolgan. Hozirda
ham ba’zi matbuot xizmati xodimlariga nisbatan ishonchsizlik bor.
Shu o ‘rinda taniqli jurnalist, olim To‘lqiri Eshbekning “Maqsad:
axborot tarqatish” maqolasiga biroz to ‘xtalamiz. (Maqola “0 ‘zbekiston
matbuoti” jurnalining 2005-yil 6-sonida chop etilgan.) “... Dag Nyusom,
Alan Skott, Jadi Turkning” RR bu: jamoatchilik bilan aloqalarning
samaradorligi” kitobidagi RR xodimlariga m o‘ljallab yozgan fikrlaridan
matbuot kotiblari uchun muhim xulosalar chiqarishimiz kerak deb yozadi
va ularni birma-bir keltiradi. Ular quyidagicha:
-m atbuot kotibi har bir dalilning aniq va to‘g ‘riligini bilishga erishishi
lozim;
-jam oatchilik bilan aloqalardan asosiy maqsad - idoraviy manfaatlar
emas, jamoatchilik manfaati. Agar RR xodimi idoraviy manfaatlarni
ko ‘zlab ish qilsa, jamoatchilik e ’tiboridan chetda qoladi. Aslida,
jamoatchilik shu idoraning informatsiyasini eshitadi, qabul qiladi;
- matbuot xizmati shunday ish qilishi kerakki, uning dasturi odamlarda
katta qiziqish uyg‘otsin. Fuqarolar shu tashkilot faoliyatiga qiziqsagina
unga e’tibor beradi. Aks holda, u haqda yetarlicha axborot yo ma’lumotga
ega boim asa, jamoatchilik unga beparvo boiadi;
- aslida, matbuot xizmati bilan OAV xodimlarining umumiy vazifasi
bitta, y a’ni axborot tarqatish. Bu jihatdan ularm raqobatdosh, deyish ham
mumkin. Albatta, har birining o ‘z funksiyalari bor;
-m atbuot xizmati xodimi OAV xodimlariga e ’tibor bilan munosabatda
b o lish i zarur. Aytaylik, OAV xodimi matbuot xizmati xodimini biror
joyga taklif etsa, kechikmasdan yetib borishi lozim;
-jam oatchilik bilan aloqa samarali b o iish i uchun jamoatchilikning
ijtimoiy fikrini muttasil o ‘rganib borish kerak. RR xodimi ijtimoiy fikrning
127
ichiga kirishi zarur. Bu borada xayolparastlik, parishonxotirlik qilish, har
xil his-hayajon va boshqa havoyi gaplar ketmaydi. Aniq ilmiy yondashuv
kerak;
-auditoriya turli toifa kishilaridan, jumladan, maktab o‘quvchilari,
talabalar, ziyolilar, ishchilar, fermerlar va boshqa kasb egalaridan iborat
b o iish i mumkin.Ularning saviyasi, tushunish darajasi har xil. RR xodimi
hammaga tushunarli, ommabop so‘z!ar, iboralar bilan xalqona tilda
gapirishi, axborot tarqatishi zarur;
-
matbuot kotibi har qanday vaziyatda madaniyatli b o iishi, to ‘g ‘ri
gapirishi zarur. Shu tariqa u jamoatchilik fikrini o'rgana oladi; matbuot
xizmati xodimi boshqaruv tizimi, funksiyalari, tegishli tashkilotning
faoliyatiga oid qonunlari, muhim normativ hujjatlari, dastur va rejalarini
hamda boshqa m a’lumotlarni mukammal bilishi lozim”. Shundagina
matbuot
kotibi
OAV xodimlari
bilan
bahamjihat
ishlay
oladi.
Nazariyotchilar fikricha, matbuot xizmati uchun jurnalist - ta’sir
o ‘tkazishning eng samarador yordamchisi, vositachisi va shu bilan birga
uning yaqin do ‘stidir.
M uallif to‘g ‘ri ko‘rsatishicha, matbuot xizmati xodimlari OAV
xodimlari bilan hamkorlik qilishlari ikkala tomon uchun l'oydalidir.
PR MDH davladari jumladan, 0 ‘zbekistonda ham siyosat, biznes,
hokimiyat uchun kurash jarayonlarida yangi samarali qurolga aylangan.
Oxirgi yillajrda PR ancha murakkablashib bugun uning tarkibiga tashkiliy-
boshqaruv faoliyat xizmatlari ham kiradi. Bu degani turli loyiha va
tadbirlarni o ‘tkazishni tashkil qilish, ularni axboriy ta ’minlash, ulami
o ‘tkazishga m ablag1 izlash degani. Bu bilan RR cheklanmaydi. U yana
preativ faoliyat ham yuritadi. Bu degani mijoz topish, mavqe yaratish,
bank, tahririyat, reklama agentligi, firma tarixini yaratish kabi ishlar bilan
band bo‘lish degani.
Yana RR konsalting va axborot-tahliliy xizmatlar bilan ham
shug'ullanadi. Pablik rileyshnzni zamonaviy kasbiy faoliyat turiga kiritish
mumkin.
2006-yil 22-sentyarbda 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi
“Davlat va xo ‘jalik boshqaruv organlarida jamoatchilik bilan aloqalarni
rivojlantirish bo ‘yicha tadbirlar to ‘g ‘risida” 203-sonli qaror qabul qildi. Bu
128
qarorga
binoan
vazirliklar,
davlat
qo‘mitalari.
agentliklar,
QoraqalpogMston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent
shahar hokimliklari xo ‘jalik boshqaruv organlari tarkibida axborot
xizmatlarini tashkil etish ko ‘zda tutilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
