prinsiplari va kafolatlan to‘g ‘risida” gi qonunlar ommaviy axborot
vositalari ishini yaxshilSshda muhim ahamiyat kasb etdi.
Respublikamizda jurnalistika va ommaviy
axborot vositalari ishini
yaxshilash, ular faoliyatini demokratlashtirish borasida olib borilayotgan
ishlar natijasida jumalistikamizning tasvir ijtimoiy vazifasi tobora
rivojlanib, rang-barang b o iib bormoqda. Gazeta va jumallarimiz, radio
eshittirishlarimiz va teleko‘rsatuvlarimiz dunyo xabarlarini, shuningdek
respublikamizda yuz berayotgan ulkan ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va
madamy-ma’naviy o ‘zgarishlami yoritib kelayotgan boisada, bu borada
hali kamchiliklar ham yo ‘q emas, ko‘pgina jurnalistika nashrlari, radio
eshittirishlar va teleko‘rSat:uvlarda bir yoqlamalik, bir xillik hollari mavjud.
Ammo jurnalistikamiz bu kamchiliklardan asta-sekin qutilib, tasvir
ijtimoiy vazifasini to ia ro q bajarilishiga e ’tibor qaratmoqda. Bu ijtimoiy
vazifaning mohiyatini, uning talablarini yaxshi bilish har bir b oiajak
jurnalistning asosiy vazifasi sanaladi.
Qaysi bir nashr, ommaviy axborot vositasi bu ijtimoiy vazifani ijodiy
hal etar ekan, uning muvaffaqiyati ta ’minlangandir.
Biz yuqorida jurnalistikaning bosh ijtimoiy vazifalaridan biri - uning
ijtimoiy hayotni aks ettirish xususiyati, ya’ni
tasvir ijtimoiy vazifasini
ko‘rib o ‘tdik. Ammo jurnalistika hayotni oddiygina qayd etish bilangina
cheklanib qolmaydi, balki hayotdagi fakt, voqea va hodisalaming ichki
mohiyatini ham ochib beradi, o ‘quvchilariga tushuntiradi, tahlil qiladi,
baholaydi, xulosalar chiqaradi, m a’qullaydi yoki inkor qiladi. Y a’ni,
yuqorida, jurnalistikaning ta ’rifida keltirilgan - jurnalistika ijtimoiy
hayotni biladi (o‘rganadi m a’nosida), tadqiq qiladi,
degan tushunchalar
jurnalistikaning ikkinchi bosh ijtimoiy vazifasining asosini tashkil etadi.
Jurnalistika ijtimoiy hayot voqealarini tasvirlash bilan birlikda bu fakt va
voqealami tahlil qilishi ham lozim. Binobarm, jurnalistikaning ikkinchi
bosh ijtimoiy vazifasi -
tahlil
hisoblanadi. Jurnalistikaning tasvir ijtimoiy
vazifasi ijtimoiy hayotning ustki, ko‘zga ko'nnib turgan qatlamlarini aks
ettirsa va ongning ustki qatlamiga ta ’sir qilsa, tahlil ijtimoiy vazifasi
ijtimoiy hayotning chuqur qatlamlarini o ‘zida aks ettiradi va inson
ongining chuqur qatlamlariga ta’sir ko crsatadi. Bu ijtimoiy vazifa orqali
jurnalistika о ‘quvchilariga
hayotdagi faktlar, voqea va hodisalaming ichki
108
sabablarini ochib beradi, tushuntiradi, izohlaydi, bilim beradi, olamni
bildiradi, zarur tajribalar bilan qurollantiradi. Jumalistikaning xabardor
qilish ijtimoiy vazifasi singari bu ijtimoiy vazifa ham jamiyatning ijtimoiy-
siyosiy, iqtisodiy-ishlab chiqarish va madaniy-ma’naviy hayotining barcha
tomonlarini qamrab oladi. Jamiyat hayotining jumalistikaning bu ijtimoiy
vazifasi aralashmaydigan biror bir sohasi y o ‘q.
Jumalistikaning tahlil
ijtimoiy vazifasi ijtimoiy-siyosiy hayotning muhim muammolari yechimini
topishda, iqtisodiy-ishlab chiqarish jarayonlarini takomillashtirishda,
madaniy-ma’naviy hayotni yanada taraqqiy etishida muhim rol o ‘ynaydi.
Jumalistikaning tahlil ijtimoiy vazifasini bajarishda jurnalistika
nashrlari - gazeta va jurnallar, ommaviy axborot vositalari - radio va
teleko‘rsatuvlar doimiy ravishda faoliyat ko'rsatadilar.
Jurnalistika turlari o‘rtasidagi o‘zaro mehnat taqsimotiga muvofiq
gazetalar taxminan 75 foiz tasvir ijtimoiy vazifasini bajarsa, o ‘z navbatida
jurnallar taxminan 75 foiz tahlil ijtimoiy vazifasini bajaradilar.
:
Jurnallarning - ijtimoiy-siyosiy, ilmiy, adabiy-badiiy, hajviy, suratli
va tarmoq turlari mavjud b o iib ular ijtimoiy hayotni chuqur aks ettirish va
uni tahlil qilish kabi asosiy vazifalami bajaradilar.
Bu - jurnallarning tahlil
ijtimoiy vazifasini bajarishda asosiy o ‘rin tutishmi ko‘rsatadi. Ammo bu -
gazetalarda tahlil
ijtimoiy
vazifasi
bajarilmaydi,
degan m a’noni
bildirmaydi. Aslini olganda har ikkala ijtimoiy vazifa bir-birini to id irib
keladi, har qanday tasviriy materialda ham muayyan tahlil unsuri boiad i,
tahlil materiallarida ham tasvir ishtirok etadi. Radio va teleko‘rsatuvlarda
tasvir hamda tahlil ijtimoiy vazifalari o ‘zaro mutanosib ravishda (50-50
foiz) joy oladi. Jumalistikaning bu ijtimoiy vazifasi uning m a’rifiy, estetik
zavq berish, dam oldirish xususiyatlari bilan ham bo gian ib ketadi.
Jumalistikaning tahlil ijtimoiy vazifasini bajarishda mutaxassis
jurnalistlar, publitsistlar, olimlar, jam oat arboblari, siyosatchilar ishtirok
etadilar.
Agarda jumalistikaning xabardor qilish ijtimoiy vazifasini bajarishda
unga publitsistikaning
axboriy janrlari xizmat qilsa, tahlil ijtimoiy
vazifasini ado etishda esa analitik-tahliliy janrlari xizmat qiladi. Bularga
korrespondensiya
Do'stlaringiz bilan baham: 
