O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim

kimning
tili va yuragi go„zal bo„lsa,
(uning)
butun
vujudi ham go„zal bo„ladi. (Ibrohim Jo„ra “Onamning hikoyalari”, 6-bet). 
Aniqlovchi ergash gap tarkibidagi nisbiy so„z ba‟zan qarashlilik
qo„shimchasini olgan so„roq olmoshi bilan ham ifodalanadi. Bunday gaplarda
ba‟zan bosh gap tarkibidagi kishilik olmoshi bilan ifodalangan nisbiy so„z
tushib qolishi ham mumkin.Ammo uningo„rni gapning mazmunidan sezilib
turadi. 
Masalan,
Tana
kimniki
bo„lsa ham,
(uning)
qovurg„alarini bir sanab
ko„rmoqchi bo„ldim. (X. To„xtaboyev “Shirin qovunlar mamlakati”, 128-bet) 
Yuqoridagi gap tarkibidaginisbiy so„zlar bir xil kelishik shaklida, ya‟ni
qaratqich kelishigi shaklida deb qaraymiz. Chunki qarashlilik
qo„shimchasining o„rniga qaratqich kelishigi qo„shimchasini qo„ysak,gapda
so„zlarning joylashish tartibi o„zgarsa ham,gapning mazmuni o„zgarmaydi. 
Masalan,
Kimning
tanasi bo„lsa ham,
(uning)
qovurg„alarini bir sanab
ko„rmoqchi bo„ldim. (X. To„xtaboyev “Shirin qovunlar mamlakati”, 128-bet).

---

44 
Ba‟zan gapning ma‟nosini kuchaytirish maqsadida aniqlovchi ergash
gap tarkibidagi shaxsga ishora qiluvchi so„roq olmoshi bilan ifodalangan
nisbiy so„z a‟zosiga
-ki
yuklamasi qo„shiladi.Bosh gap tarkibidagi nisbiy so„z
esa ko„rsatish olmoshi bilan ifodalanadi. 
Masalan
,
Kimningki
niyati oliyjanob, maqsadi ulug„ bo„lsa, 
o„shaning

yordamchisiman. (X. To„xtaboyev “Shirin qovunlar mamlakati”, 162 - bet) 
Bunday gaplarda bosh gap tarkibidagi kishilik olmoshi bilan
ifodalangan nisbiy so„z qo„llanmasligi ham mumkin. Lekin uningo„rni
gapning mazmunidan sezilib turadi. 
Masalan,