O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti geografiya va ekologiya fakulteti ekologiya kafedrasi

 
R EJ A
1.
 
Muzliklarning er yuzida tarqalishi va turlari.
2.
 
Muzliklarning paydo bo’lishi va ahamiyati 
3.
 
Muzliklarning to’yinishi va tasnifi 
TAYANCh IBORALAR.
Materik muzlinishi, tog’ muzlanishi va muzliklari, muzlanish energiyasi, qor chegarasi, 
muzliklarning to’yinishi, qor ko’chkisi, firn, morena, xarakatlanuvchi morena, tag, ustki, ichki 
morenalar, muzlik sikllari, birlamchi muzliklar, tog’ tepasidagi muzliklar, vodiy muzliklari, Alp 
tipidagi muzliklar, O’rta Osiyo tipidagi muzliklar, aysberglar.
1. Muzliklarning er yuzasida tarqalishi va turlari. 
 
Atmosferadagi nam qutubiy mintaqalarda dengiz sathida mo’tadil va issiq mintaqalarda 
esa troposferaning o’rta hamda yuqori qatlamlarida asosan qattiq holda bo’ladi. Bu erlarda 
yog’in, qor yil bo’yi erimay to’plana boradi va muzga aylanadi. Erdagi xionosfera (grekcha – 
xionos – qor demak) deb atalmish doimiy qor va muzliklar sferasi ana shunday hosil bo’ladi. 
Xionosferani dastlab V.M.Lomonosov ajratib uni sovuq atmosfera deb atagan. Xionosfera 
Пинборд
(инглизчадан: 
pin-
маҳкамлаш, 
board 
– ёзув тахтаси) мунозара усуллари 
ёки ўқув суҳбатини амалий усул билан мослашдан иборат. 

---

171 
terminini fanga 1939 yil S.V.Kalesnik kiritgan. Xionosferaning maydoni uncha katta emas – 
salkam 16 mln.km
2
bo’lib, quruqlik yuzasining atigi 11% ini tashkil qiladi.
Muz qobig’idan nihoyatda ko’p salkam 30 mln.km
3
suv to’plangan bo’lib, bu suv barcha 
daryo va ko’llar suvini birga qo’shgandagidan ham bir necha baravar ko’pdir. Bu suvning 28 
mln.km
3
 
Antarktidaga to’g’ri keladi.
MDHda muzliklar bilan
 
qoplangan maydon 82 ming km
2 
bo’lib, buning 20% ga yaqini 
tog’ muzliklariga qolgan qismi esa – Arktika orollaridagi materik muzliklariga to’g’ri keladi. 
Muzliklarning umumiy hajmi juda katta agar bu muzlar erisa Dunyo okeanining sathi 50-60 
m.ga ko’tarilgan bo’lur edi.