Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической

 
BOSHLANG’ICH SINF O’QUVCHILARINI RAVON O’QISHGA O’RGATISH
Irgaheva N.– 10-maktab boshlang’ich ta’lim o’qituvchisi, Chust tumani, Namangan, 
O’zbekiston. 
Ravon o’qish – bu to’g’ri (xatosiz), tinish belgilariga rioya qilgan holda o’quvchining 
yoshi va sinfini hisobga olish talablariga javob beradigan tezlik (shar o’qish) bilan ifodali o’qishdir. 
Ravon o’qish - bu dekodlash (tovushlarni aniqlash, ularni harflar bilan uyg’unlashtirish, 
bo’g’inlarni yig’ish, so’zlar va jumlalarni tuzish) va o’qiganni tushunish o’rtasidagi ko’prik.
Matnning ma’nosini izohlaydigan ravon va ifodali o’qish, o’qilganni tushunishni 
ko’rgazmali tarzda namoyish etadi.
Ravon o’qish nafaqat o’qish texnikasini, balki:

---

BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI
 
333 
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
• “Lug’at boyligi” modulida tavsiflangan turli xil strategiyalardan foydalangan holda, 
so’zlarning ma’nolarini avtomatik ravishda aniqlash qobiliyatini;
• "satrlar orasida" o’qish, ya’ni mavjud bilim va tajribadan foydalangan holda o’qiganni 
tushunish qobiliyatini ("O’qiganni tushunish" moduliga qarang);
• e’tiborni matn mazmunini tushunishga qaratgan holda, zo’r bermasdan, erkin o’qiy olish.
Ta’rifi 
O’quvchilar 
ravon 
o’qish 
ko’nikmalarini 
muvaffaqiyatli 
o’zlashtirishlari uchun darsda o’qish shakliga e’tiborni qaratish lozim (jadvalga 
qarang. "O’qish shakllari"). O’qishning bir shaklidan ikkinchisiga tekis o’tish 
o’qishning ravonligi va ifodaliligini yaxshilashga yordam beradi. O’qish 
shakllari 
Modelli 
o’qish
Modelli o’qish – bu o’qituvchining matnni baland ovozda o’qishi 
bo’lib, bunda ifodali, his-tuyg’u bilan o’qishga alohida e’tibor beriladi. O’qish, 
ayrim so’zlarni va to’liq matnni tushunish, bashorat qilish, matn qismlari 
o’rtasida aloqa o’rnatish uchun savollar berish bilan birga kechishi mumkin. 
O’quvchining roli faol tinglash va matnni qaytadan o’qish, munozarada ishtirok 
etish, vizuallashtirish, taxmin qilishdan iborat.
Birgalikd
a o’qish
Birgalikda o’qish o’qituvchi va o’quvchilarga matn ustida kod ochish 
strategiyasidan foydalanish, so’zlar ma’nosini aniqlash va o’qiganni tushunish 
orqali birgalikda ishlash imkonini beradi. Go’yo o’qituvchi o’quvchini matnni 
o’qishga jalb qilgan holda "etaklab boradi", ammo matn bilan tanishganida 
o’quvchi o’zining o’qishdagi ishtirokini faollashtiradi. O’qishning bu shakli 
o’quvchilarning kitobxon sifatida o’ziga bergan bahosini oshiradi va o’qishga 
bo’lgan qiziqishini uyg’otishga yordam beradi.
Boshqari
luvchi 
o’qish
Boshqariluvchi o’qish o’quvchilarni matnni qanday o’qish kerakligi va 
o’qishning turli xil strategiyalarini muhokama qilish orqali tushunib o’qishga 
rag’batlantiradi.
Mustaqil 
o’qish
Mustaqil o’qish tanlangan matnni o’quvchilarning o’zlari o’zlashtirgan 
o’qish strategiyalaridan foydalangan holda o’qishni o’z ichiga oladi. Bolalarni 
ovoz chiqarib o’qishga o’rgatish juda muhim, keyin asta-sekin "ichida" 
o’qishga o’rgatish zarur.