«O’zbekiston temir yo’llari» datk

 
Ko’tarilish va egriliklardan qo’shimcha qarshiliklarni yengib 
o’tish.
Ko’rsatilgan qarshiliklarni yengib o’tish uchun elektr energiyasi 
sarfi ko’p jihatdan yo’l profili xarakteriga bog’liq bo’ladi. Yo’lning egri 
uchastkalarida harakatlanganda g’ildirak bandajlari “toj”lari tashqi relsga 

---

79 
jips harakatlanib, elektrovoz va vagonlar aravachalari kuzovga nisbatan 
buriladilar. 
Agar kuzov va aravachalarning tirgak (tayanch) yuzalari yaxshi 
moylanmagan yoki yaxshi sozlanmagan bo’lsa, bunda aravachalar burilishi 
katta kuch sarfini talab etadi. Bu g’ildirak juftliklari bandajlari 
“toj”larining relslarga ko’proq ishqalanishiga sabab bo’lib, katta 
miqdordagi qo’shimcha energiya sarflarini keltirib chiqaradi. Shu sababli 
ko’rsatilgan uzellar muntazam ravishda moylab turiladi. Yo’l egri 
uchastkalari kichik radiusli bo’lgan hollarda ba’zan “toj” moylagichlar 
o’rnatiladi. 
Yo’ldagi ko’tarilishlar va egriliklardan keladigan qarshilikni yengib 
o’tishga sarflanadigan elektr energiya 
e
k
p
i
a
75
.
2
.
.

bu yerda
 i
e
– mazkur uchastka uchun ekvivalent ko’tarilish, 
‰.
Tortuv dvigatellari va o’zgartirgichlardagi yo’qotishlarni hisobga olgan 
holda harakatga ko’rsatiladigan asosiy qarshilikni yengib o’tish bilan 
bog’liq vaziyatdagi kabi quyidagicha yozib olish mumkin 
e
e
k
p
i
i
a
3
91
,
0
725
.
2
.
.


O’zgaruvchan tokda ishlaydigan elektrovozlar uchun 
a 
p.k. 
≈ 3 i
e
. 
Ekvivalent ko’tarilish deb shunday ko’tarilishga aytiladiki, u bo’ylab 
harakatlanayotgan poyezd real uchastka bo’ylab harakatlanganidagi kabi 
qarshilikka duch keladi. Shunday qilib, ekvivalent ko’tarilish mazkur 
uchastkadagi barcha ko’tarilishlar va egriliklar o’rnini bosadi deyish 
mumkin. Uning kattaligi maxsus hisob-kitob formulalari bo’yicha 
aniqlanadi. Faraz qilaylik, biron-bir uchastka uchun ekvivalent ko’tarilish 
 
i
e
= 
3
‰. Bu holda uni yengib o’tish uchun energiya sarfi 
km
tkuch
s
Vt
a
k
p





/
9
3
3
.
.